قبل از اطلاع از انواع درمان اختلال شخصیت وابسته بهتر است در مورد این اختلال بیشتر بدانید. اختلال شخصیت وابسته یکی از 10 نوع اختلال شخصیت است که معمولا در دوران کودکی یا تا سن 29 سالگی آغاز میشود. شخصیت وابسته(Dependent Personality Disorder) در روانشناسی به صورت مخفف DPD شناخته میشود.
اختلال شخصیت وابسته اشاره به ویژگی اشخاصی دارد که در مراقبت از خود، احساس تسلیم یا ناتوانی، درماندگی می کنند. به صورتی که حتی در سادهترین تصمیمگیریها دچار مشکل می شوند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته همواره به دنبال فردی هستند که با تکیه بر او، اعتماد به نفس و توانایی خود را بالا ببرند.بنابراین ممکن است سیریش یا نیازمند خطاب شوند. گفته می شود که زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا می گردند.
متاسفانه هنوز نتوانستهاند علت قطعی برای بروز اختلال شخصیت وابسته پیدا کنند اما میتوان گفت عواملی از جمله ژنتیک، شرایط محیطی و فرآیند رشد در کنار یکدیگر، به ایجاد این اختلال کمک میکنند.
بر این اساس، محققان معتقدند که اختلال شخصیت وابسته(DPD) در افرادی که تجربیات زندگی خاصی دارند، بیشتر اتفاق میافتد. از جمله این تجربیات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تجربه کودک آزاری( آزار اذیت فیزیکی و کلامی و یا جنسی) یا رها شدن توسط خانواده همچنین بیماریهای سخت و مهلک و در نهایت کسانی که تجربه مرگ پدر، مادر و یا عزیزی را در کودکی داشتهاند در بزرگسالی بیشتر احتمال دارد به اختلال شخصیت وابسته دچار شوند.
مبتلا بودن یکی از اعضا خانواده به اختلال شخصیت وابسته، احتمال مبتلا شدن باقی اعضا خانواده را نیز بالا میبرد.
در روانشناسی، هر اختلال، زمانی می تواند به عنوان اختلال شخصیت طبقه بندی شود که در یکی از سه گروه A و Bو C قرار گیرد.
در این میان اختلال شخصیت وابسته، در گروه C قرار دارد.
رایجترین نشانههای اختلال شخصیت وابسته به شرح زیر است:
اختلال شخصیت وابسته میتواند موجب اختلال در زندگی شود همچنین خطر ابتلا به بیماریهایی مثل اضطراب و افسردگی شدید را نیز بالا ببرد، پس افراد دچار به اختلالی شخصیت وابسته باید به دنبال درمان باشند.
بالا بردن استقلال فردی، به چالش کشیدن افکار منفی فرد از محویرتهای جلسات روان درمانی اختلال شخصیت وابسته است. درمانگر در تلاش است تا تواناییهای فرد را در تصمیم گیری به تنهایی و عملی کردنشان بالا ببرد تا برای تصمیم گیری خود را نیازمند دیگران نبیند.
دوره درمان اختلال شخصیت وابسته طولانی مدت است و لازم است برای طی کردن این دوره صبوری پیش بگیرید. ابتدا رواندرمانگر باید افکار و رفتار بیمار را بررسی کرده و ریشه ایجاد بیماری اختلال شخصیت وابسته را در بیمار کشف کند، سپس به درمان آن بپردازد.
نکته مهم!
مرزبندی نقش بیمار و درمانگر باید به خوبی مشخص باشد تا وابستگی منفعلانهی حاصل از اختلال شخصیت وابسته در اینجا هم روند درمان را دچار مشکل نکند.
هدف درمانگر بالابردن استقلال فردی و تقویت قدرت تصمیم گیری است، پس نباید روند درمان باعث شود بیمار خود را وابسته رواندرمانگر ببیند و احساس ناتوانی در مراقبت از خود را داشته باشد.
همانطور که گفته شد شخصیتهای وابسته آماده پذیرفتن هر نوع سوءرفتار از جانب دیگران هستند و چنانچه همسر فرد مبتلا، شخصی سلطهجو باشد، احتمال دارد سوءاستفادههای جسمی از او را پیش بگیرد.
در صورت سلطهگر بودن والدین خود بیمار مبتلا به اختلال شخصیت وابسته، ممکن است بهطور ناخواسته این رفتار را در همسر فرزند خود تقویت کنند.
اما حتی اگر همسر بیمار، فرد ظالمی نباشد، باز هم رابطه بهخاطر وابستگی بیش از حد فرد مبتلا و عدم مسئولیتپذیری او دچار مشکلات عدیده خواهد شد.
نکتهی مهم برای برقراری ارتباط یا کمک به افراد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته این است که آنها از وجود این اختلال در خودشان بیخبرند. شما هستید که باید با بررسی ویژگیهایی که بالاتر به آنها اشاره اگر حداقل 5 مورد از آنها را در فرد مورد نظر مشاهده کردید میتوان گفت اون مبتلا به اختلال شخصیت وابسته است.
متاسفانه به دلیل عوامل غیر مترقبه و ارثی این بیماری بسیاری از روانشناسان اعتقاد دارند نمیتوان از اختلال شخصیت وابسته پیشگیری کرد.
بله در برخی موارد افراد مبتلا به اختلال وابسته، به افسردگی نیز دچار میشوند
اختلال شخصیت وابسته نوعی اختلال روانی است که شخص برای رفع نیازهای خود به دیگران وابسته است. ویژگی اصلی فرد مبتلا به این اختلالشخصیت وابسته، الگوی رفتاری تکرار شونده در تمامی ابعاد زندگی و غیرقابل انعطاف بودن است.
اختلال شخصیت مرزی نیز به معنای داشتن روانپریشی است؛ که فرد بیمار در آن دارای ناپایداری در حالت عاطفی، خلق و خوی خود است.
اختلال شخصیت وابسته علائم مشترکی با اختلال شخصیت مرزی دارد و برای تشخیص و تفکیک این دو از یکدیگر نیازمند مراجعه به متخصص و بررسی دقیق است. علم روانپزشکی و روانشناسی، اختلالات روانی را به دستههای مختلفی تقسیم کرده است و در بعضی موارد علائم اختلالها میتوانند به یکدیگر بسیار شبیه باشند. شباهت انواع اختلالات با یکدیگر، تشخیص بیماریهای روانی را برای مردم عام دشوار میکند و فرآیند تشخیص و درمان باید غالبا زیر نظر فرد متخصص صورت بگیرد.
شخص مبتلا به اختلال مرزی، نسبت به طرد شدن یا رها شدن واکنش نشان میدهد و با احساس خشم و پوچی خود را تخلیه میکند. با این تفاوت که فرد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته نسبت به طرد شدن از سمت سایر افراد، واکنشهایی چون ترس و تسلیم شدن و اطاعت را نشان میدهد و برای حفظ و جبران وابستگی خود به دنبال جایگزین کردن یک رابطه دیگر.
مرکز مشاوره و روانشناسی
روان آرام، دارای مجوز رسمی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره بوده و توسط سرکار خانم دکتر آزیتا امین الرعایا تاسیس گردیده است. کادر کلینیک روان آرام را مشاورانی خبره، اساتید دانشگاهی و روان درمانگران به نام تشکیل داده اند. حوزه فعالیت این کلینیک روانشناسی را میتوان حوزه فعالیتی وسیعی دانست چرا که خدمات ارائه شده در این مرکز مشاوره مشکلات روان شناختی، روان پزشکی، کودک و نوجوان، بزرگسالان، فردی، زوج درمانی، خانواده و حتی مشاوره های گروهی را نیز پوشش میدهدبعد از آگاهی از علائم و ویژگی های DPD، شاید این سوال به ذهنتان برسد کند که آیا می توان از شکل گیری این اختلال جلوگیری کرد و مانع بروز آن شد؟
متاسفانه! بسیاری از روانشناسان معتقدند به دلیل عوامل غیر مترقبه و ارثی این بیماری نمیتوان از آن پیشگیری کرد.
اما همچنان مطالعات نشان میدهندکه روابط سالم در خانواده می تواند به جلوگیری از ابتلای کودک به DPD، کمک کند. کودکانی که روابط قوی قوی اجتماعی با یک دوست، والدین یا معلم دارند، ممکن است کمتر در معرض ابتلا به اختلال شخصیت وابسته، قرار بگیرند.
شروع فرآیند درمان، برای افرادی که در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند، تا حد زیادی میتواند کمک کند تا بتوانند راه هایی برای دوری از موقعیت های دشوار یا مدیریت آن ها دریابند.
اگر افرادی در دوران کودکی و نوجوانی ، تجربهی اتفاقات ناگواری همچون، مرگ عزیزان، رها شدگی، تعرضهای جنسی و کلامی را داشتهاند باید به زود برای مراجعه به روانکاو اقدام کنند تا تحت مراقبت های سلامت روان قرار گیرند و ترومای رخ داده را درمان کنند تا تبدیل به زمینه ای برای بروز اختلالات روانی همچون اختلال شخصیت وابسته نگردد.
ازین جهت بهتر است کودکان یا افرادی که در خانواده و نزدیکان، سابقه این اختلال را مشاهدهکرده اند، مراجعهای به روانکاور داشته باشند تا تحت مراقبت و معاینه کارشناسان سلامت روان قرار گیرند که در صورت وجود علائم مشابه، فرآیند درمان آن ها را زودتر آغاز کنند.
اگر در بین نزدیکان، دوستان و یا آشنایان خود کسی را میبینید که به گمان شما دچار اختلال شخصیت وابسته است یا او را مستعد بروز اختلال شخصیت وابسته میدانید، میتوانید جهت رزرو وقت مشاوره به مشاوران کلینیک روان آرام مراجعه کنید.
جهت تشخیص اختلال شخصیت وابسته، درمانگر که میتواند روانشناس یا روانپزشک باشد به بررسی سابقه وضعیت سلامی روان بیمار و علائم و نشانه های های در او میپردازد. این علائم و نشانه و سابقه ها شامل موارد زیر میشوند:
بعد از تشخیص ریشه یابی نوبت درمان بیمار اختلال شخصیت وابسته و یا کمک به کنترل بیماری اش است. راه های درمانی که برای درمان اختلال شخصیت وابسته در نظر میگیرند معمولا رواندرمانی است. در این روش درمانی شخصیت وابسته راه های جدیدی را برای مدیریت بحران و شرایط سخت میآموزد همچنین درمانگر به بیمار کمک میکند اعتماد بنفس خود را بازگرداند و آن را ارتقا بخشد در این صورت فرد فعال و متکی به خود و مستقل خواهد شد.
در مورد طول درمان اختلال شخصیت وابسته لازم به ذکر است که نه میتوان گفت کوتاه مدت و نه بلند مدت در واقع بسته به میزان همکاری و پیگیری بیمار و شدت بیماری اش این مدت متفاوت خواهد بود
این مورد را به خاطر داشته باشید که در صورتی که اختلال شخصیت وابسته سبب بروز افسردگی در فرد شده باشد روانپزشکان داروهایی اعم از داروهای افسردگی مانند فلوکستین و یا داروهای آرام بخش مثل آلپرازولام را نیز تجویز مینمایند.
چند وقتیم منم متوجه شدم که چقدر ترس از رها شدن دارمو به همین خاطر چقدر توی روابط سمیم دارم مدارا میکنم راهکار شما برای کنترل اختلال چیه؟!
سلام دوست عزیز؛ اتفاق خوبیه که متوجه این مشکل شدین و این آگاهی میتونه باعث بشه از مورد سوء استفاده قرار گرفتن بیشتر، پیشگیری کنید. توصیه میکنم جهت ارزیابی دقیق تر و درمان این مسئله به طرحواره درمانگر مراجعه کنید.
آدمایی که روابط متعدد و پر خطری دارن هم جز بیماران مبتلا به درمان اختلال شخصیت وابسته هستند؟
سلام دوست عزیز؛ لازمه که بیشتر بررسی بشه. روابط متعدد و پر خطر در تشخیص اختلالات دیگری، نقش پر رنگ تری داره که لازمه با دقت و جزییات بیشتری بررسی بشه.
درمان اختلال شخصیت وابسته همون تایید طلبیه؟
سلام دوست عزیز؛ خیر این دو مفهوم کاملا از هم متفاوت هستند. تایید طلبی نوعی الگوی رفتاریه که هر شخصی ممکنه *طیفی* از تایید طلبی رو داشته باشه حتی اگه اختلال نداشته باشه. ولی اختلال شخصیت وابسته نوعی اختلال هست که فرد وابستگی فراگیر روانی به افراد دیگه داره. نیازی نافذ، فراگیر و افراطی به مراقبت شدن که غالباٌ افراد به سلطه پذیری، وابستگی و ترس از جدایی، تن میدن.
کارکرد شغلی این افراد اغلب مختل میشه به طوری که نمیتونن مستقلاً و بدون نظارت دقیق شخص دیگه ای کارهاشونو انجام بدن.
روابط اجتماعیشون اغلب فقط با کسیه که می تونن به او وابسته بشن و خیلی از این افراد مورد بدرفتاری جسمی یا روحی روانی قرار می گیرن، فقط به این علت که با جرأت نیستن و در نتیجه نمیتونن ابراز وجود کنن و از حق و حقوق خودشون دفاع کنن و اگه غیبت فردی که به اون وابسته اند طولانی بشه شخص در معرض خطر اختلال افسردگی هم قرار می گیرند.
ممکنه فقط نسبت به یک آدم دچار این علائم باشیم؟ یعنی فقط ترس از دادن و ترد شدن از طرف یه آدم رو داشته باشیم. اونوق هم باید برای درمان اختلال شخصیت وابسته اقدام کنیم یا این یه نوع وابستگی معمولیه؟
ممکنه آدامایی که خیی حل سازش و کوتاه اومدن هستن هم مبتلا به اختلال شخصیت وابسته باشن؟