اختلال حمله خواب یا نارکولپسی چیست؟ [+ راه های درمان]

اختلال حمله خواب چیست؟

اختلال حمله خواب یا نارکولپسی، نوعی اختلال است که فرایندهای خواب و بیداری را مختل می کند. علامت اصلی آن خواب آلودگی بیش از حد در روز (EDS) است که به این دلیل رخ می دهد که مغز قادر به تنظیم صحیح بیداری و خواب نیست.

خواب طبیعی طی چند مرحله آشکار می شود. در ناركولپسی، خواب نامنظم است و اغلب طی چند دقیقه پس از به خواب رفتن شروع می شود كه این امر خیلی زودتر از حد معمول است.

REM یا حرکت سریع چشم که یکی از آخرین مراحل خواب است، به دلیل تغییراتی در مغز که باعث اختلال در عملکرد خواب می شود، به سرعت در افراد مبتلا به ناركولپسی اتفاق می افتد. این اختلالات همچنین باعث خواب آلودگی در روز و سایر علائم نارکولپسی می شود.

انواع اختلال حمله خواب

با توجه به طبقه بندی بین المللی اختلالات خواب، دو نوع حمله خواب وجود دارد: حمله خواب نوع 1و نوع 2.

ناركولپسی نوع 1

اختلال حمله خواب نوع اول، با علائم کاتاپلکسی همراه است، که از دست دادن ناگهانی تن عضله است. NT1 قبلاً به عنوان “ناركولپسی با كاتاپلكسی” شناخته می شد.

همه بیمارانی که با NT1 تشخیص داده می شوند، دوره های کاتاپلکسی را تجربه نمی کنند. NT1 همچنین می تواند زمانی تشخیص داده شود که فرد دارای سطح پایین هیپوکرتین -۱ باشد، ماده شیمیایی در بدن که به کنترل بیداری کمک می کند.

ناركولپسی نوع 2

اختلال حمله خواب نوع دوم،  قبلاً به عنوان “ناركولپسی بدون كاتاپلكسی” شناخته می شد. افراد مبتلا به NT2 علائم مشابه بسیاری با NT1 دارند، اما کاتاپلکسی یا سطح پایین هیپوکرتین 1 ندارند. اگر بعداً فرد مبتلا به NT2 دچار کاتاپلکسی یا سطح پایین هیپوکرتین 1 شود، می توان تشخیص او را در NT1 طبقه بندی کرد. تخمین زده می شود که این تغییر در تشخیص در حدود 10٪ موارد باشد.

اختلال حمله خواب چقدر شایع است؟

اختلال حمله خواب نسبتاً نادر است. NT1 بین 20 تا 67 نفر در هر 100000 نفر در ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می دهد. با توجه به یک مطالعه، اختلال حمله خواب نوع اول، دو تا سه برابر شایع تر از نوع دوم است. اختلال حمله خواب، تقریباً به طور مساوی در مردان و زنان رخ می دهد و می تواند کودکان و بزرگسالان را تحت تأثیر قرار دهد. ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما مشخص شده است که شروع آن در حدود 15 سالگی و حدود 35 سالگی است.

علائم نارکولپسی چیست؟

علائم ناركولپسی می تواند اثرات چشمگیری در طول شبانه روز و شب داشته باشد. شایعترین علائم عبارتند از:

• خواب آلودگی بیش از حد در طول روز

خواب آلودگی بیش از حد، علامت اصلی بیماری نارکولپسی است که همه افراد مبتلا به این اختلال را تحت تأثیر قرار می دهد. خواب آلودگی شدید اغلب باعث از بین رفتن توجه می شود.

• رفتارهای خودکار

تلاش برای جلوگیری از خواب آلودگی می تواند باعث ایجاد رفتارهای خودکار شود که فرد از آن بی اطلاع است. به عنوان مثال، یک دانش آموز در کلاس ممکن است به نوشتن ادامه دهد اما در واقع فقط صفحه را خط خطی می کند.

• خواب شبانه مختل

تکه تکه شدن خواب در افراد مبتلا به اختلال حمله خواب شایع است و ممکن است در طول شب باعث شود افراد چندین بار بیدار شوند. سایر مشکلات خواب آزار دهنده مانند حرکات اضافی جسمی و آپنه خواب نیز دیده می شود.

• فلج خواب

در افراد مبتلا به اختلال حمله خواب، فلج خواب بیشتر است. فلج خواب احساسی است كه فرد قادر به حركت نیست و هنگام خوابیدن یا بیدار شدن اتفاق می افتد.

• توهمات مربوط به خواب

تصاویر می توانند هنگام خوابیدن (توهم های خواب آور) یا هنگام بیدار شدن از خواب ایجاد شوند. این مورد ممکن است همراه با فلج خواب باشد، که می تواند بسیار آزار دهنده یا ترسناک باشد.

• کاتاپلکسی

کاتاپلکسی کاهش ناگهانی کنترل عضلات است. این فقط در افراد مبتلا به NT1 اتفاق می افتد. یک قسمت از کاتاپلکسی اغلب در پاسخ به احساسات مثبت مانند خنده یا شادی رخ می دهد. کاتاپلکسی به طور معمول دو طرف بدن را تحت تأثیر قرار می دهد و از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد. برخی از افراد مبتلا به NT1 فقط چند بار در سال کاتاپلکسی دارند، در حالی که برخی دیگر می توانند روزانه دوازده قسمت یا بیشتر داشته باشند.

نارکولپسی همچنین می تواند تعدادی از علائم دیگر را ایجاد کند، از جمله:

• مشکلات حافظه
• سردرد
• خواب ناآرام – به عنوان مثال، گرگرفتگی، مرتب بیدار شدن از خواب، دیدن کابوس هایزنده، یا حرکت در خواب
• افسردگی

علائم اختلال حمله خواب در کودکان

بین علائم نارکولپسی در کودکان و بزرگسالان همپوشانی قابل توجهی وجود دارد، اما تفاوت های مهمی نیز وجود دارد. در کودکان، EDS  یا خواب آلودگی بیش از حد در طول روز، بیشتر به عنوان بی قراری یا تحریک پذیری ظاهر می شود، که ممکن است به عنوان یک مشکل رفتاری تفسیر شود. در شب، كودكان مبتلا به ناركولپسی ممكن است  حین خواب حركات بدنی فعال تری داشته باشند.

درمان های اختلال حمله خواب چیست؟

هیچ درمانی برای ناركولپسی نوع 1 یا نوع 2 وجود ندارد. اهداف درمان اختلال حمله خواب، بهبود ایمنی بیمار، كاهش علائم و افزایش كیفیت زندگی است.

برای بسیاری از افراد مبتلا به نارکولپسی، این بیماری به طور کلی با گذشت زمان پایدار می ماند. در بعضی موارد، علائم خاصی ممکن است با سن بیمار بهبود یابد و به ندرت، بهبود علائم ممکن است خود به خود رخ دهد. تاکنون، کارشناسان نمی دانند که چرا این بیماری در افراد مختلف به طور متفاوتی بروز می کند.

درمان NT1 و NT2 مشابه است با این تفاوت که NT2 شامل مصرف بالقوه هیچ دارویی برای کاتاپلکسی نیست.

ترکیبی از رویکردهای پزشکی و رفتاری می تواند به طور قابل توجهی اختلال حمله خواب را کنترل کند، اما علائم را به طور کامل از بین نبرد. برخی از سطح EDS با وجود درمان به طور معمول ادامه دارد. تمام روش های درمانی باید تحت هدایت پزشکی انجام شود که بتواند به بهترین وجه برنامه درمانی را متناسب با شرایط خاص بیمار تنظیم کند.

رویکردهای رفتاری در درمان اختلال حمله خواب

رویکردهای رفتاری اشکال درمانی غیر پزشکی هستند و روش های مختلفی وجود دارد که می توان آن ها را در عادت های روزمره افراد مبتلا به نارکولپسی گنجاند.

• برنامه ریزی برای چرت کوتاه

از آن جا که چرت کوتاه برای افراد مبتلا به نارکولپسی طراوت بخش است، چرت زدن در طول روز می تواند EDS را کاهش دهد.

• داشتن بهداشت خواب سالم

برای مقابله با کم خوابی در شب، افراد مبتلا به نارکولپسی می توانند از عادت های خوب خواب بهره مند شوند. بهداشت خوب خواب شامل یک برنامه خواب ثابت (برای زمان خواب و بیدار شدن از خواب)، یک محیط خواب با حداقل حواس پرتی و اختلال و استفاده محدود از وسایل الکترونیکی قبل از خواب است.

• اجتناب از الکل و سایر داروهای آرامبخش

هر ماده ای که در خواب آلودگی نقش داشته باشد، ممکن است علائم نارکولپسی در روز را بدتر کند.

• رانندگی با احتیاط

افراد مبتلا به نارکولپسی باید در مورد رانندگی ایمن با پزشک صحبت کنند. چرت زدن قبل از رانندگی و پرهیز از رانندگی های طولانی یا یکنواخت نمونه هایی از اقدامات برای بهبود ایمنی است.

• مصرف یک رژیم غذایی متعادل

افراد مبتلا به نارکولپسی بیشتر در معرض خطر چاقی قرار دارند که باعث می شود خوب غذا خوردن بخشی مهم از سلامت کلی آن ها باشد.

• ورزش

تحرک داشتن می تواند به جلوگیری از چاقی کمک کند و باعث بهبود خواب شبانه شود.

• پشتیبانی

گروه های پشتیبانی و متخصصان بهداشت روان می توانند سلامت عاطفی را ارتقا دهند و خطرات ناشی از ترک اجتماعی، افسردگی و اضطراب را در افراد مبتلا به نارکولپسی خنثی کنند.

داروها برای درمان اختلال حمله خواب

اگرچه رویکردهای رفتاری غالباً مفید هستند، اما بیشتر افراد مبتلا به اختلال حمله خواب نیز برای کمک به کنترل یک یا چند علائم تحت درمان دارویی قرار می گیرند. داروها برای نارکولپسی اغلب باعث بهبود علائم می شوند، اما همچنین می توانند عوارض جانبی ایجاد کنند. این داروها نیاز به نسخه دارند و باید با دقت و طبق دستورالعمل های پزشک و داروساز استفاده شوند.

برخی از داروهای معمول که برای نارکولپسی تجویز می شوند عبارتند از:

• مودافینیل و آرمودافینیل

این دو داروی محرک بیداری از نظر شیمیایی مشابه هستند و به طور معمول اولین درمان برای EDS هستند.

• متیل فنیدیت

این دارو نوعی آمفتامین است که می تواند EDS را کاهش دهد.

• Solriamfetol

این دارو در سال 2019 توسط FDA تأیید شده است و اثرات قابل مقایسه ای را بر روی EDS داشته است.

• سدیم اکسی بات

این دارو می تواند باعث کاهش کاتاپلکسی، EDS  و اختلالات خواب شبانه شود، اما ممکن است هفته ها طول بکشد تا بر خواب آلودگی شدید  تأثیر بگذارد .

• Pitolisant

داروی pitolisant توسط FDA در سال 2019 تأیید شده است، داروی تقویت کننده بیداری است که همچنین تأثیر مثبتی بر کاتاپلکسی دارد.

همه داروها برای همه بیماران موثر نیستند و برخی از بیماران ممکن است عوارض جانبی آزار دهنده یا تداخل با داروهای دیگر را تجربه کنند. همکاری نزدیک با پزشک می تواند به شناسایی دارو و دوز با بهترین توازن در فواید و جنبه های منفی کمک کند.

درمان ناركولپسی و كودكان

درمان برای کودکان مبتلا به نارکولپسی مانند درمان در بزرگسالان است، اما ممکن است اقدامات احتیاطی بیشتری در هنگام انتخاب داروها و دوزهای آن ها انجام شود. قبل از شروع استفاده از داروهای محرک توسط کودکان، ارزیابی قلب و عروق توصیه می شود.