دکتر روانشناس نوجوانان
دکتر روانشناس نوجوانان یکی از مواردی است که هر کس در یک دوره از زندگی ممکن است به دنبال آن باشد. ممکن است خود شما یک نوجوان باشید که حس کنید برای حل مشکلات و پیدا کردن پاسخ سوالات‌تان به یک دکتر روانشناس نوجوانان نیاز دارید یا اینکه یکی از والدین یا اعضای خانواده یک نوجوان باشید که در خصوص تغییرات یا رفتارها و جهت‌گیری‌های او به مشورت با یک متخصص نیاز دارید.
در این مقاله از روان آرام کلینیک با ما باشید تا در خصوص دکتر روانشناس نوجوانان و ویژگی‌های آن با شما صحبت کنیم.
نوجوانی دوره‌ای از زندگی است که فرد رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی و جدید از خود نشان می‌دهد. معمولا فرد دچار احساسات ناگهانی و واکنش‌های عجیب می‌شود که مواجه با آن‌ها باعث سردرگمی ما می‌شوند.
کار دکتر روانشناس نوجوانان چیست؟
روانشناس نوجوان حوزه‌ای است که در آن روانشناس بالینی یا مشاور می‌تواند تخصص کسب کند. روانشناس حیطه نوجوان معمولا به کودکان 12 تا 18 سال می‌پردازد. اما در بعضی موارد کودکان کم سن و سال‌تر و یا افرادی که بعد از دوره نوجوانی دچار مشکلات مرتبط هستند هم تحت درمان قرار می‌گیرند.
درمان نوجوانان به درک بالایی از مراحل رشد انسان و تغییرات متنوع این دوران نیاز دارد. همچنین وی باید از عوامل اجتماعی و فرهنگی که می‌تواند روی رفتار نوجوان تاثیر بگذارد، مطلع باشد. و از تاثیراتی که خانواده می‌توانند روی شکل‌گیری رفتار نوجوان داشته باشند، هم آگاهی کافی داشته باشد.
روانشناسی حیطه نوجوان معمولا روی مسائلی تمرکز دارد که در دوره‌های رشد بیشتر خودشان را نشان می‌دهند. خیلی از روانشناسان مشکلاتی مانند مسائل عاطفی یا اجتماعی، آسیب‌های بیولوژیکی، نقص‌های شناختی و استرس ناشی از تغییرات دوره نوجوانی را تشخیص داده و درمان می‌کنند.
همچنین دکتر روانشناس نوجوانان با مشکلات مهمی در زمینه سلامت روان، روان‌پریشی، اختلالات عصبی و شخصیتی هم سر و کار دارد. بعضی متخصصان حوزه نوجوان حتی تنها به درمان قشر خاصی از نوجوانان می‌پردازند.
برای مثال می‌توان به دانش‌آموزان توان یاب، مبتلایان به اوتیسم یا نوجوانانی که درگیر آزار یا بی‌توجهی هستند، اشاره کرد.
اهمیت مراجعه به روانشناس نوجوان از این جهت است که در دوره نوجوانی تغییرات زیادی چه از نظر جسمی و چه از نظر روحی در او رخ می‌دهد. همین تغییرات و فشاری که به او وارد می‌کنند هم باعث می‌شوند که نوجوان رفتارها و واکنش‌های غیرعادی داشته باشد. در ادامه این تغییرات را با هم می‌خوانیم.
عملکرد مغز نوجوان
قبل از نوجوانی مغز فرد به طور ناگهانی دستخوش تغییرات می‌شود اما تغییرات بیشتر و شدیدتری در نوجوانی اتفاق می‌افتند. پس نمی‌شود گفت گه پدر و مادر چون یک بار تغییرات مغز کودک را دیده‌اند و آن دوره را پشت سر گذاشته‌اند در این ایام هم می‌توانند به راحتی این کار را انجام دهند. از آنجایی مراجعه به یک دکتر روانشناس نوجوان اهمیت پیدا می‌کند که والدین به یک‌باره می‌بینند که کودکشان دیگر کودک نیست و یک فرد بالغ شده است و رفتار تند و خشنی هم دارد. از آنجایی که این تغییرات در بازه زمانی کوتاهی اتفاق می‌افتند، هضم آن‌ها برای والدین سخت است و بیشتر مواقع دچار سردرگمی و حتی رفتارها و واکنش‌های غیرمنطقی می‌شوند. به همین علت است که خانواده‌ها هم باید با روانشناسی نوجوان آشنایی داشته باشند تا بتوانند در شرایط مختلف راه درست و عملکرد درست را تشخیص دهند. بهترین کار در این مواقع این است که از یک دکتر روانشناس نوجوان کمک بگیرند.
تغییرات نوجوانان / دکتر روانشناس نوجوانان
بر اساس روانشناسی نوجوان، این دوره با تغییرات و تحولاتی در فرد همراه است که والدین و مربیان حتما باید با آن‌ها آشنایی داشته باشند. در ادامه این تغییرات را هم بیان میکنیم.
رشد جسمی نوجوان
رشد جسمی نوجوان به این صورت است که ظاهر فرد در یک بازه زمانی کوتاه دستخوش تغییرات می‌شود. به طوری که کودک از نظر جسمی دیگر شبیه قبل نیست. البته این تغییرات در همه به یک صورت اتفاق نمی‌افتد. و می‌تواند در هر کس متفاوت باشد. عوامل متعددی که روی تغییرات جسمی نوجوان تاثیر می گذارند، عبارتند از ژنتیک، تغذیه، محیط، ورزش، فعالیت‌های فیزیکی و غیره
رشد جنسی در دوران نوجوانی
بلوغ جنسی به طوری است که فرد بعد از نوجوانی توانایی تولید مثل پیدا می‌کند. برای بلوغ جنسی نمی‌توان سن و سال و زمان مشخصی را تعیین کرد چرا که زمان این اتفاق در هر کس متفاوت است. و به عوامل متعددی مانند آب و هوا، شرایط جغرافیایی کشور و غیره بستگی دارد. در دوران نوجوانی تغییرات هورمونی، تاثیرات متعددی روی فرد می‌گذارد. این تغییرات شامل جوش زدن یا افزایش قد است.
اثرات روانی بلوغ / دکتر روانشناس نوجوانان
بهتر است دکتر روانشناس نوجوان قبل از ورود فرد به این دوره سنی اطلاعات لازم را در خصوص تغییرات روانی، جسمی و غیره به او بدهند. از نظر روانی عوامل متعددی هستند که می‌توانند باعث شوند نوجوان تحت تاثیر قرار بگیرد. برای مثال می‌توان به فرهنگ جامعه و دیدگاه خانواده اشاره کرد.
بر اساس روانشناسی نوجوان، تغییران جسمی این دوران، دو حالت مختلف دارند.
حالت اول به احتمال زیاد به این صورت است که فرد به خاطر تغییرات جسمانی اعتماد به نفسش را از دست می‌دهد و بین بزرگسالان احساس غریبگی می‌کند. و از آن‌ها کناره‌گیری می‌کند. حالت دوم زمانی است که تغییرات جسمی فرد باعث بالا رفتن اعتماد به نفس و شادی بیش از حد او شود و باعث شود که نوجوان بیش از اندازه به خودش بها بدهد. به طوری که این رفتارش روی اینده و زندگی او تاثیر منفی بگذارد.
رشد شناختی نوجوان
رشد شناختی نوجوان به این معنی است که تفکر و نگرش فرد در مورد مسائل مختلف به چه صورت است. نوجوانی معمولا به این صورت است که فرد رویاپردازی می‌کند و دوست دارد زندگی و جهانی که در آن وجود دارد، بهتر از چیزی باشد که واقعا هست. در دوران نوجوانی فرد به مسائل مختلف انتقاد می‌کند و دوست دارد همه چیز را تغییر دهد. در این خصوص بهترین کار مراجعه به یک دکتر روانشناس نوجوان و صحبت کردن با اوست. به این ترتیب نوجوان می‌تواند افکارش را بیان کرده و ضمن اینکه خودش را تخلیه می‌کند، به پاسخ پرسش‌هایش هم برسد.
رشد اجتماعی نوجوان
در دوران زندگی انسان همیشه وقت برای رشد اجتماعی وجود دارد. در نوجوانی هم فرد به نسبت کودکی‌اش با افراد تازه‌ای آشنا شده و به نوعی اجتماعی‌تر می‌شود.
در روانشناسی نوجوان دو نوع رفتار اجتماعی برای نوجوان پیش‌بینی شده است. حالت اول رفتارهایی که باعث همکاری می‌شوند و مثبت هستند. همچنین به کارهایی مانند مشورت کردن و کار گروهی منجر می‌شود. حالت دوم هم زمانی است که فرد رفتارهای مبارزه‌طلبانه داشته و رفتارهایش کاملا منفی هستند و باعث پایان دوستی‌ها یا پرخاشگری و غیره می‌شوند.
دکتر روانشناس نوجوانان چه اهدافی دارد:
هدف اصلی روانشناسان نوجوان این است که به دیگران در خصوص مسائل مختلف در زمینه رشد انسانی، عوامل اجتماعی فرهنگی و تاثیرات بیولوژیکی که می تواند سلامت روان نوجوان را تحت تاثیر قرار دهند، آگاهی‌های لازم را بدهند.
روانشناس نوجوان در صورتی که راهکارهایی برای کمک به نوجوان و بهبود زندگی و رفتار، تحصیل، تعامل با خانواده و اجتماع و غیره را پیدا کند، آن‌ها را با خانواده فرد هم در میان می‌گذارد.
وظایف یک دکتر روانشناس نوجوانان چیست؟
وظایفی که یک روانشناس نوجوان دارد، بسته به محیط کار و سطح تحصیلاتی که دارد، متفاوت است. برای درمان نوجوانان، دکتر روانشناس نوجوانان ابتدا وضعیت روانی او را مورد بررسی قرار می‌دهد. در مرحله بعد اقدام به ارائه راهکارهایی برای مداخله مانند مدیریت رفتار می‌نماید. در قدم بعدی او باید برنامه‌هایی برای پیشگیری از رفتارهای غلط مانند قلدری یا پرخاشگری ارائه دهد.
به خاطر چند بعدی بودن مشکلاتی که در طول سال‌های نوجوانی ایجاد می‌شوند، دکتر روانشناس نوجوانان باید بتوان با مشاوران و متخصصان دیگر هم تعامل داشته و در مواقع ضروری مشکل را با آن‌ها در میان بگذارد.
پزشکان متخصص کودک یا افراد دیگری که در حوزه پزشکی، ماموران ناظر بر نوجوانان بزهکار و مسئولین مدارس دولتی می‌توانند جز روانشناسان نوجوان باشند.
دکتر روانشناس نوجوانان می‌تواند در چهارچوب مدارس هم مشغول به کار شود. و برای کودکانی که دارای نیازهای ویژه هستند، خدمات سنجشی و درمانی ارائه بدهد.
در این بافت روانشناسان می‌توانند به صورت انفرادی با دانش‌آموزان توان یاب کار کرده و به آن‌ها کمک کنند تا روی احساساتشان بیشتر مسلط شوند و بتوانند مهارت‌های اجتماعی‌شان را هم توسعه داده و اختلالات رایج این دوران مانند افسردگی یا بیش‌فعالی یا اوتیسم را درمان کنند.
دکتر روانشناس نوجوانان معمولا در مدارس به همراه مددکاران اجتماعی، مدرسین یا پرسنل دیگر مدارس همکاری می‌کنند تا طرح‌های مداخله‌ای یا پیشگیرانه را عملی کنند و به سلامت اجتماعی و عاطفی یا حتی جسمی دانش‌آموز کمک کنند.
خیلی از روانشناسان امور نوجوان برای موسسات دولتی یا خصوصی مانند مراکز اصلاح و تربیت نوجوانان یا مراکز درمانی کار می‌کنند. روانشناسان در این محیط‌ها بیشتر روی اصلاح و مدیریت رفتارهای افراد نوجوان تمرکز دارند. به نظر می‌رسد که در محیط‌های سازمانی متشکل از نوجوانان دارای سابقه روابط جنسی نامشروع، سوء پیشینه‌های قضایی، اختلالات گوارشی یا استعمال مواد مخدر هستند. به همین دلیل در چنین مکانی لازم است که یک متخصص هم در زمینه جلوگیری از اعتیاد، جرم، یا بدرفتاری حضور داشته باشد.
دکتر روانشناس نوجوانان همچنین می‌تواند به راه‌اندازی یک مطب خصوصی هم فکر کند. در این چهارچوب تمرکز اصلی روی حوزه تشخیص بیماری و درمان اختلالات روانی است. همچنین این احتمال وجود دارد که روانشناس امور نوجوان تست شخصیت یا هوش انجام دهد تا آگاهی بیشتری نسبت به مراجع خود پیدا کند.
در نهایت روانشناس بالینی باید بر اساس یافته‌های خود از تست‌ها یا پرسش و پاسخ‌هایی که انجام شده است، باید بتواند یک برنامه درمانی را اجرا و طراحی کند. روند درمان به نسبت نوع نیازی که کودک دارد می‌تواند به صورت انفرادی، گروهی یا خانوادگی انجام شود. انتخاب نوع درمان به گرایش نظری روانشناس هم بستگی دارد. در بعضی از کشورها روانشناسانی که هم سطح پزشکان هستند، می‌توانند حتی به تجویز دارو هم اقدام کنند.
ویژگی‌های بلوغ و نوجوانی / دکتر روانشناس نوجوانان
فرزند شما در دوره‌ای قرار داد که تغییراتی هورمونی شدیدی در بدنش اتفاق می‌افتد. و باعث می‌شود که خلق و خوی او تحت تاثیر قرار بگیرد. رشد سریع در این دوران باعث احساس خستگی بیشتر می‌شود. همچنین در نوجوانی فرد به جنس مخالف هم تمایل بیشتری پیدا می‌کند و رقابت‌های ورزشی برایش جدی‌تر می شوند و مسائل تحصیلی هم وجهه جدی‌تری را به خود می‌گیرند.
این بازه خسته کننده است و باعث می‌شود که رفتارهای نوجوان مدام تغییر کند یا واکنش‌های غیر قابل پیش‌بینی داشته باشد. مشکل اینجاست که والدین هم در این ایام اغلب اوقات با بی‌توجی به وضع نوجوان، او را تخت فشار گذاشته و وضعیت او را بدتر می‌کنند. به همین علت است که روانشناسان در درجه اول به والدین توصیه می‌کنند که سعی کنند در برابر نوجوان مدارا و نرمش بیشتری از خودشان نشان دهند.
امنیت و همکاری / دکتر روانشناس نوجوانان
ما نمی خواهیم که فرزندمان فقط زمانی که چشم ما را دور می‌بیند خوشحال باشد. به همین جهت بهتر است به جای تصمیمات یک جانبه در خصوص همه چیز با او حرف بزنید و نظر او را هم بشنوید. و در نهایت تصمیمی بگیرید که برای هر دو شما مناسب باشد. می‌تواند خطرات و مواردی که او را از انجام آن ها منع می‌کنید را برایش شرح داده و سعی کنید او را آگاه کنید که دلیل نگرانی‌های شما چیست. همچنین مهم‌ترین کاری که باید در این دوران بکنید این است که کمترل خود را از دست ندهید و شرایط را مدریت کنید. چرا که شما به عنوان والدین نباید جلو او ضعف و ترستان را نشان دهید. مهم‌ترین چیزی که فرزند شما نیاز دارد این است که بتواند در همه شرایط به شما اعتماد کرده و روی شما حساب کند.
به خاطر خودتان او را محدود نکنید
شاید شما نگرانی‌ها و اضطراب‌های زیادی داشته باشید و همین نگرانی‌ها هم مانع از این شود که بتوانید به فرزندتان آزادی که می‌خواهد را بدهید. اما به یاد داشته باشید که به هیچ عنوان فرزند شما نباید درگیر مشکلات و ضعف های شما شود. به خصوص در این دوره حساس او باید به خودش و آینده و زندگی‌اش فکر کند و مسیر آینده‌اش را همان‌طور که می‌خواهد، بسازد. به عبارتی شما تنها حقوق محدودی برای سلب آزادی فرزندتان دارید و آن هم در مواردی است که مسلما آینده و زندگی او با انجام آن کارها به خطر بیفتد.
ارتباطات موثر به کاهش تعارضات نوجوان کمک می‌کند / دکتر روانشناس نوجوانان
در خصوص استفاده از شبکه‌های مجازی و اینترنت فرزند نوجوان شما به احتمال زیاد در بسیاری از این شبکه‌ها و سایت‌ها حضور فعال دارد و شما هم نمی‌تواند جلو او را بگیرید. حداقل سن قانونی حضور کودکان در فیسبوک 13 سال است. بهترین کاری که شما باید بکنید این است که مطمئن شوید در لیست مخاطبین فرزندتان فرد غریبه و خطرناکی وجود ندارد که سعی بر داشتن ملاقات حضوری با او را داشته باشد. همچنین می‌تواند روی تعاملات و ارتباطان او کنترل داشته باشید و در صورتی که کار پرمخاطره‌ای مشاهده کردید، آن را محدود کنید.
به یاد داشته باشید که راز موفقیت شما در کنترل و تربیت فرزندتان این است که بتوانید با او صحبت کنید و به نتیجه برسید. هرچه بیشتر با فرزندتان حرف بزنید، او بیشتر با ارزش‌ها و اعتقادات شما آشنا می شود و می‌فهمد باید چه رفتاری داشته باشد که شما هم بتوانید به او افتخار کنید.
ارتباط پویا و مفید شما با فرزندتان در نوجوانی که یکی از مهم‌ترین دوره‌های زندگی اوست، اهمیت زیادی دارد. چرا که به او کمک می‌کند با اشتباهات کمتری این دوران را پشت سر بگذارد. اگرچه همیشه نمی‌توانید فرزند بداخلاق و سرکشتان را کنترل کنید اما با ارتباط موثر با او کمک می‌کنید تا او بتواند زندگی سالم و درستی را تجربه کند.
مقالات پیشنهادی:
سوالات آشنایی قبل از ازدواج
راه های جذب مردان و پسران مغرور
دکتر مشاوره فردی