هیستری چیست؟

در این قسمت از مقالات روان آرام می خواهیم اختلال هیستری یا کانورشن و درمان هیستری را مورد بررسی قرار دهیم. این اختلال در دسته اختلالات نورولوژیکی با منشاء عملکردی می باشد. تشخیص اختلال هیستری به عهده روانشناس بوده و پس از جلسات مشاوره صورت می گیرد. در این اختلال فرد مورد نظر از علائم و ناتوانی های جسمانی شکایت دارد. جالب است بدانید که هیچ گونه شواهد و مدارک پزشکی برای وجود این علائم وجود ندارد. پس دلیل آن چیست؟ دانشمندان هنوز نتوانسته اند منشاء دقیق هیستری را شناسایی کنند، اما چند احتمال برای آن وجود دارد. اختلال هیستری می تواند ناشی از اضطراب بیش از حد باشد به گونه ای که بر نورون های حسی و حرکتی فرد تاثیر می گذارد. همچنین ممکن است در گذشته فرد ترومای شدیدی را تجربه کرده باشد. در ادامه می خواهیم علائم، علل و راه های درمان این اختلال را با یکدیگر مورد بحث قرار دهیم.

واژه هیستری به چه معناست؟

در ابتدا لازم است که توضیحی درباره ی خود واژه هیستری بدهیم. در طول تاریخ واژه هیستری را به زنان نسبت داده اند. دلیل آن هم این است که در یونان باستان تصور بر این بوده است که منشاء ایجاد این مرض رحم زن است. البته این اصطلاح امروزه منسوخ شده است و جایگزین های علمی و دقیق تری برای آن وجود دارد. همچنین طب یونان باستان اظهار داشت که این اختلال به معنای اضطراب بیش از حد و غیر قابل کنترل است. امروزه اختلال هیستری با عنوان کانورشن یا اختلال تبدیلی در میان عموم شناخته می شود. درمان هیستری نیز بر پایه کاهش اضطراب است.

یک مثال واضح از هیستری

سرباز جنگی را تصور کنید که اظهار می دارد نابینا شده است. معاینات انجام شده بر روی وی چنین چیزی را ثابت نمی کند. این اظهار ممکن است ناشی از فضای استرس آور جنگ می باشد و ممکن است پس از ترک فضا و درمان هیستری به حالت عادی خود برگردد. اختلال هیستری ممکن در ناتوانی سایر اعضای بدن نیز صدق کند.

تاریخچه هیستری

تا سال 1980 هیستری به عنوان یک اختلال روانی توسط انجمن روانپزشکی آمریکا مورد مطالعه و تایید قرار گرفت. قبل از اینکه هیستری به عنوان یک اختلال روانی مورد تایید قرار بگیرد یک اختلال جسمی به شمار می رفت. تاریخچه دقیق آن به دوران یونان و مصر باستان بر می گردد. اما سوال این است که هیستری واقعا چیست؟  امروزه وقتی اظهار می داریم که فردی هیستریک است منظور این است که خارج از کنترل شده و رفتار های دیوانه وار و پر از هیجان دارد. جالب است بدانید که بیماری هیستری در گذشته های دور به زنان نسبت داده می شود. به همین دلیل تا مدت ها مورد انتقاد موج دوم فمینیست ها قرار می گرفت. البته امروزه درمان هیستری تایید شده است.

هیستری، اختلال دوستدار زنان

در واقع این اختلال در طول تاریخ به یک جنسیت خاص نسبت داده می شده است. تصور می شود افراد دارای رحم تحت تاثیر آن قرار می گیرند و در واقع ناشی از یک مشکل سلامتی است. در واقع افراد بر این باور بودند که وجود اشکال در رحم عملکرد بقیه اندام ها را مختل کرده و عوارض جانبی ایجاد می کند. هیستری در واقع یک توصیف پزشکی و شامل هر چیزی بود که مردان آن ها در زنان غیر طبیعی یا غیر قابل کنترل می دانستند. همچنین لازم به ذکر است که بسیاری از مشکلاتی که پزشکان سعی در رفع آن در زنان داشتند در مردان مشکل به شمار نمی رفت. کلیشه و باور های غلط جنسیتی که در طول تاریخ وجود داشت. این افکار اظهار می داشت که زنان باید از نظر جنسی مهار شده و مطیع باشند خسارات زیادی به باور آورده است. وجود درمان هیستری این باور های غلط را از بین می برد.

علائم هیستری

در این بخش و قبل از بیان درمان هیستری می خواهیم علائم اختلال هیستری یا کانورشن را بررسی کنیم. مهم ترین علائم این اختلال شامل موارد زیر است:

• فقدان حس مانند لمس، بویایی و …
• از دست دادن شنوایی یا بینایی
• ضعف عضلات بدن
• عدم وجود تعادل در راه رفتن
• فلجی یا بی حسی اندام ها

لازم به ذکر است که علائم و نشانه های مربوطه تخیلی و غیر واقعی نمی باشند. برای تایید وجود این اختلال بیمار باید تجربه تغییر در فعالیت های حرکتی و حسی خود را داشته باشد. فلجی ممکن است در یکی از اندام ها بوده یا تمامی اندام ها را در بر گیرد.

علل اختلال هیستری

همان گونه که گفته شد در اختلال هیستری نشانی از نقصان جسمی و حرکتی نیست. پس می توان نتیجه گرفت که وجود تعارضات شدید روانی ایجاد کننده این علائم است. در افراد مبتلا به این اختلال مداخلات تهاجمی هیچ نتیجه مثبتی را در بر ندارد و در واقع شواهدی مبنی بر وجود علائم مربوطه در پرونده پزشکی وی یافت نمی شود. شرایط محیطی در میزان تشدید این اختلال نقش اساسی دارند. ممکن است محیط آنقدر استرس زا باشد که فرد نتواند آن را شرایط را کنترل و تحمل کند. نتیجه آن این است که این افراد در واکنش به آن شرایط یکسری از ناتوانی های جسمی را نشان می دهند. در واقع پاسخ های هیجانی این دسته از افراد عادی نیست. زیرا در نهایت به صورت یک نقص جسمانی بروز پیدا می کند. با این حال درمان هیستری به این دسته از افراد کمک شایانی می کند.

درمان هیستری

نوبتی هم که باشد نوبت به مداخلات درمان هیستری است. درمان های مختلفی برای اختلال هیستری یا کانورشن وجود دارد که به تمامی آن ها خواهیم پرداخت:

هیپنوتیزم درمانی

یک درمان هیستری موثر برای اختلال تبدیلی هیپنوتراپی یا هیپنوتیزم درمانی می باشد. در واقع افرادی که دچار هیستری هستند به گونه ای متفاوت به هیپنوتیزم درمانی پاسخ می دهند. آن ها بیش از هر فرد دیگری در برابر هیپنوتیزم بی اراده بوده و مقاومتی از خود نشان نمی دهند. هر چه درجه و شدت هیستری بیشتر باشد پاسخ به درمان آن نیز بهتر خواهد بود. با توجه به اینکه واکنش های روانی این افراد بسیار متفاوت از سایر بیماران مبتلا به اختلالات روانپزشکی است هیپنوتراپی یک درمان عالی برای آن ها به شمار می رود. البته نکته اساسی و مهم این است که برای بهبود روند هیپنوتیزم درمانی فرد باید همکاری لازم با شما را داشته باشد. در واقع شما نمی توانید آن ها را بدون میل شخصی و همکاری خودشان هیپنوتیزم کنید. البته در ایمن و موثر بودن این درمان شکی نیست. زیرا ضعف ذهنی افراد هیستریک به قدری است که به درمان پاسخ مثبت می دهند.

دارو درمانی یا فارماکوتراپی

یکی دیگر از درمان های موجود و تایید شده برای اختلال هیستری دارو درمانی یا فارماکوتراپی است. البته استفاده از این درمان هیستری شرایط خاص خود را دارد. برای مثال هنگامی که فرد به جلسات روان درمانی پاسخ مثبت ندهد خط دوم درمان دارو درمانی است. البته این به شرطی است که فرد مورد نظر علاوه بر هیستری به سایر اختلالات روانپزشکی مانند مانیا و افسردگی اساسی نیز دچار باشد. در این حالت روانپزشک باید دارو های ضد افسردگی و جنون لازم را برای کنترل و کاهش علائم مربوطه تجویز کند. به یاد داشته باشید که دارو درمانی تنها شرایط مربوطه را کنترل می کند. در واقع درمان اصلی همان جلسات روان درمانی یا CBT است.

روان درمانی

روان درمانی یکی دیگر از روش های درمان هیستری است. همان گونه که ذکر شد قبل از هر گونه اقدامات دارو درمانی باید جلسات روان درمانی برای فرد هیستریک در نظر گرفته شود. یکی از روش های موثر در این درمان این است که فرد نسبت به اختلال خود بینش پیدا کند. هنگامی که فرد از رفتار ها و حرکات خود اطلاع پیدا می کند و خود را با سایر افراد عادی در جامعه مقایسه می کند، در حقیقت درباره ی اختلال خود بینشی پیدا کرده است. این درمان بیشتر جنبه تحلیلی دارد و در واقع بیماری رفتار های خود را همراه با روانشناس تحلیل می کند. برای اینکه وی اطلاع بیشتری نسبت به رفتار هایش پیدا کند در جلسات روان درمانی از او فیلم گرفته می شود. در کنار روان درمانی می توان از مدیتیشن و یوگا برای آرامش هر چه بیشتر فرد استفاده کرد.

ریلکسیشن و فیزیک درمانی

ریلکسیشن و فیزیک درمانی در درمان هیستری هم به کاهش استرس و هم مشکلات فیزیکی فرد می پردازد. در واقع او با یک تیر دو نشان می زند. البته فیزیک درمانی در صورتی توصیه می شود که فرد در یک یا چند اندام خود دچار ناتوانی یا فلجی باشد. همچنین تکنیک های ریلکسیشن اضطراب و استرس بیمار را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. این امر تاثیر به سزایی بر روی علائم اختلال هیستری دارد.

نکته مهم درمورد درمان های هیستری

استفاده از هر کدام از این درمان ها تا حدود زیادی به شرایط فرد و میزان پاسخ گویی وی به درمان بستگی دارد. در نهایت روانشناس با توجه به شرایط موجود یکی از این درمان ها را برای فرد در نظر می گیرد. بدانید که تا هنگامی که تکنیک های روان درمانی موثر واقع شود نیازی به استفاده از درمان های دارویی نیست، مگر آنکه فرد به سایر اختلالات روانپزشکی مبتلا باشد. هدف اصلی درمان افراد مبتلا به این اختلال به حداقل رساندن رفتار های استرسی و جنون آمیز در آن ها می باشد. فروید که پیشگام روان درمانی در این نوع اختلال است بر این باور بود که افراد هیستریک دارای مکانیزم های دفاعی از نوع تبدیل می باشند. او نیز منشا این مکانیسم را به صورت ضعف جسمانی نمود پیدا می کند پریشانی و اضطراب بیش از حد دانست. کلینیک روان آرام با دارا بودن کادر روانشناسی مجرب بهترین خدمات درمان هیستری را ارائه می دهد.