اختلال چند شخصیتی چیست و چگونه درمان می شود؟

منظور از اختلال چند شخصیتی چیست؟

اختلال چند شخصیتی یا اختلال هویت تجزیه ای DID

اختلال هویت تجزیه (DID) در گذشته اختلال چند شخصیتی نامیده می شد. اختلال چند شخصیتی یک بیماری روانی است که شامل اختلال یا خرابی حافظه، آگاهی، هویت و یا ادراک است. افراد مبتلا به اختلال هویت تجزیه ای، یک یا چند شخصیت متناوب ایجاد می کنند که با آگاهی یا بدون آگاهی از شخصیت معمولی فرد، کار می کنند. هنگامی که یک یا چند مورد از این عملکردها به هم بخورد، علائم تجزیه ای ایجاد می شود.

این علائم ممکن است خفیف یا شدید باشد؛ تا حدی که در عملکرد عمومی فرد، چه در زندگی شخصی و چه در محل کار، اختلال ایجاد کند.

عوامل موثر بر ایجاد اختلال چند شخصیتی چیست؟

عوامل متعددی می توانند سبب ایجاد  اختلال چند شخصیتی در افراد شوند که قصد داریم به برخی از آن ها اشاره کنیم.

سابقه تروما، ویژگی اصلی اختلال هویت تجزیه است. حدود 90٪ موارد بیماری اختلال چند شخصیتی، شامل سابقه سوءاستفاده است. این ضربه اغلب شامل سوءاستفاده شدید عاطفی، جسمی و یا جنسی است. همچنین ممکن است به حوادث، بلایای طبیعی و جنگ مرتبط باشد. ضرری مانند از دست دادن والدین یا مدت طولانی انزوا به دلیل بیماری، ممکن است عاملی در ایجاد اختلال چند شخصیتی باشد.

خصوصا زمانی که فرد در دوران کودکی آزار دیده باشد به هر نحو فیزیکی جسمی یا جنسی نیز وی ممکن است به اختلال هویت تجزیه ای (DID) مبتلا گردد.

همچنین زمانی که فرد در دوران کودکی از لحاظ عاطفی کمبود داشته باشد یا از احساس امنیت بهره مند نبوده باشد، دچار اختلال توجه بوده است و..نیز ممکن است در آینده دچار اختلال چند شخصیتی شوند. عوامل دیگری مثل وجود مشکل در پیام رسانی مغز و..را هم نمی توان نادیده انگاشت.

بنابراین مهم است که اگر کودک دچار تروما بوده و یا از جانب کسی مورد آزار قرار گرفته است، والدین در اسرع وقت به روانشناس متخصص مراجعه نموده و درمان را آغاز کنند تا از پیشرفت اختلال یا بیماری چند شخصیتی جلوگیری شود.

تفکیک هویت تجزیه ای یا بیماری چند شخصیتی

تفکیک اغلب به عنوان مکانیزم مقابله ای تصور می شود که فرد برای جدا شدن از یک موقعیت استرس زا یا آسیب زا یا جدا کردن خاطرات آسیب زا از آگاهی طبیعی استفاده می کند. این راهی است که فرد می تواند ارتباط خود را با دنیای خارج قطع کند و از آگاهی از آن چه اتفاق می افتد فاصله ایجاد کند.

تفکیک می تواند به عنوان مکانیزم دفاعی در برابر درد جسمی و عاطفی یک تجربه آسیب زا یا استرس زا باشد. با جدا کردن خاطرات دردناک از روندهای فکری روزمره، فرد می تواند برای حفظ سطح عملکرد نسبتاً سالم، از تفکیک استفاده کند، انگار که تروما رخ نداده باشد.

تفکیک می تواند در اثر آسیب های واقعی و نمادین مختلفی از جمله حوادث خفیف مانند درگیر شدن در یک حادثه رانندگی جزئی، بیماری بزرگسالان یا استرس ایجاد شود.

علائم بیماری شخصیت چندگانه یا بیماری روانی چند شخصیتی

فرد مبتلا به اختلال چند شخصیتی، دارای دو یا چند شخصیت متفاوت و متمایز است، شخصیت معمول (“هسته ای”) شخص و آن چه به عنوان شخصیت های متناوب یا “تغییر دهنده” شناخته می شود. هنگامی که شخص کنترل کننده تغییر رفتار فرد را کنترل می کند، ممکن است فرد دچار فراموشی شود.

هر دگرگونی دارای خصوصیات فردی مشخص، سابقه شخصی و شیوه تفکر و ارتباط با محیط پیرامون خود است. ممکن است یک تغییر دهنده از جنسیت دیگری باشد، نام دیگری داشته باشد یا مجموعه ای از رفتارها و ترجیحات مشخص باشد.

فرد مبتلا به اختلال هویت تجزیه ای، ممکن است از حالات شخصیتی دیگر و خاطرات مربوط به آن شخصیت، آگاهی نداشته باشد. استرس، یا حتی یادآوری یک ضربه، می تواند باعث تغییرات شود.

فرد مبتلا به بیماری چند شخصیتی، علائم روانشناختی بسیاری را مانند سایر اختلالات روانی مشاهده می کند، از جمله:

• تغییر سطح عملکرد
• سردرد یا درد شدید در سایر قسمت های بدن
• شخصی سازی (احساس جدا شدن از افکار، احساسات و بدن شخص)
• غیر واقعی سازی (احساس خارجی بودن، عجیب یا غیر واقعی بودن محیط اطراف)
• افسردگی و یا تغییرات خلقی
• اضطراب
• بی نظمی در خوردن و خوابیدن
• مشکلات مربوط به عملکرد جنسی
• سوء مصرف مواد
• فراموشی (از دست دادن حافظه یا احساس تحریف زمان)
• توهم (درک غلط یا تجربیات حسی، مانند شنیدن صدا)
• رفتارهای خودزنی مانند “بریدن”
• خطر خودکشی – 70٪ افراد مبتلا به DID اقدام به خودکشی کرده اند.

چگونه اختلال هویت تجزیه ای را تشخیص دهیم؟

در صورت وجود علائم، ارزیابی با شرح حال پزشکی کامل و معاینه فیزیکی انجام می شود. اگرچه هیچ آزمایش آزمایشگاهی نمی تواند اختلالات تجزیه را از نظر پزشکی تشخیص دهد، اما ممکن است از آزمایشات مختلف تشخیصی مانند آزمایش خون یا تصویربرداری (اشعه ایکس، سی تی اسکن یا MRI برای رد بیماری های جسمی یا عوارض جانبی دارو استفاده شود.

اگر هیچ بیماری جسمی یافت نشود، ممکن است فرد به یک متخصص بهداشت روان مانند روانپزشک، روانشناس یا مددکار اجتماعی روانپزشکی ارجاع شود که به طور ویژه برای تشخیص و درمان بیماری های روانی آموزش دیده است.

آن ها مصاحبه بالینی انجام می دهند تا تصویری کامل از تجربیات گذشته و عملکرد فعلی فرد بدست آورند. برخی از روانپزشکان و روانشناسان ممکن است از آزمون های تخصصی، به عنوان مثال، مقیاس تجربیات تجزیه ای یا یک مصاحبه استاندارد مانند مصاحبه بالینی ساختاریافته برای تجزیه استفاده کنند.

معیارهای تشخیص بیماری هویت تجزیه ای چیست؟

تشخیص بیماری اختلال هویت تجزیه ای زمان بر است. تخمین زده شده است که افراد مبتلا به اختلالات تجزیه ای قبل از تشخیص دقیق، هفت سال به این بیماری دچار بوده اند. این امر معمول است، زیرا لیست علائمی که باعث می شود فرد مبتلا به اختلال تجزیه به درمان بپردازد، بسیار شبیه به بسیاری از تشخیص های روانپزشکی دیگر است.

در واقع، بسیاری از افرادی که دارای اختلالات تجزیه هستند، همزمان تشخیص های مرزی یا اختلالات شخصیتی دیگر، افسردگی و اضطراب را دارند .

معیارهای زیر برای تشخیص ختلال چند شخصیتی در نظر گرفته می شود:

• ۱.دو یا چند هویت یا حالت شخصیتی مجزا وجود دارد که هرکدام الگوی نسبتاً ماندگار خود را دارند.
• ۲.فراموشی باید رخ دهد، به عنوان شکاف هایی در یادآوری وقایع روزمره، اطلاعات مهم شخصی و  یا حوادث آسیب زا تعریف شود.
• ۳.فرد باید به دلیل این اختلال مضطرب باشد یا به دلیل اختلال در عملکرد در یک یا چند زمینه زندگی مهم دچار مشکل شود.
• ۴.این اغتشاش بخشی از فرهنگ یا مذهب نیست.
• ۵.این علائم نمی تواند به دلیل تأثیرات مستقیم فیزیولوژیکی یک ماده (مانند مسمومیت با الکل) یا یک بیماری پزشکی عمومی (مانند تشنج های پیچیده) باشد.

شخصیت های متمایز ممکن است نقش های گوناگونی در کمک به فرد برای کنار آمدن با معضلات زندگی داشته باشند. به عنوان مثال، هنگام تشخیص اولیه بیمار، به طور متوسط ​​دو تا چهار شخصیت وجود دارد. سپس به طور متوسط ​​13 تا 15 شخصیت وجود دارد که می تواند در طول دوره درمان شناخته شود. عوامل محیطی یا حوادث زندگی باعث تغییر ناگهانی شخصی به شخص دیگری می شود.

مدیریت و راهکارهای درمان بیماری چند شخصیتی

اهداف درمان اختلال چند شخصیتی، تسکین علائم، اطمینان از ایمنی فرد و اطرافیان وی و “اتصال مجدد” شخصیت های مختلف به یک هویت یکپارچه و عملکردی خوب است.

درمان این اختلال بسیار مهم بوده و روانشناس با توجه به میزان شدت علائم در هر یک از افراد ممکن است از روش های متعددی برای درمان فرد استفاده کند، چنانچه مهم است که این افراد جهت کسب نتایج مطلوب درمانی در اسرع وقت به روانشناس مراجعه نموده و راهکارهای درمانی را پیش گیرند.

هدف از درمان، همچنین کمک به فرد برای بیان ایمن و پردازش خاطرات دردناک، ایجاد مهارت های جدید مقابله ای و مهارت های زندگی، بازیابی عملکرد مطلوب و بهبود روابط است. بهترین روش درمانی به فرد، ماهیت عوامل محرک قابل شناسایی و شدت علائم بستگی دارد. به احتمال زیاد درمان شامل ترکیبی از روش های زیر است:

۱.روان درمانی

اصلی ترین درمان اختلالات تجزیه، روان درمانی است. این یک اصطلاح گسترده است که شامل اشکال مختلفی از درمان است.

۲.شناخت درمانی – رفتاری

این شکل از روان درمانی در درمان اختلال هویت تجزیه ای (DID) بر تغییر الگوهای تفکر، احساسات و رفتارهای ناکارآمد متمرکز است.

۳. حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکت چشم

این روش برای درمان افرادی که کابوس های مداوم، فلاش بک و سایر علائم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) دارند، طراحی شده است.

۴.رفتار درمانی دیالکتیک

نوعی روان درمانی برای افرادی که دارای اختلالات شدیدی در شخصیت هستند، که می تواند شامل علائم تجزیه ای باشد که اغلب پس از تجربه سواستفاده یا ضربه ایجاد می شود.

۵.خانواده درمانی

این امر به خانواده کمک می کند تا این اختلال را یاد بگیرند و همچنین به اعضای خانواده کمک می کند تا علائم عود را تشخیص دهند.

۶. درمان های خلاقانه (به عنوان مثال هنر درمانی، موسیقی درمانی)

این روش های درمانی به بیماران امکان می دهد تا افکار، احساسات و تجربیات خود را در یک محیط امن و خلاق کشف و بیان کنند.

۷.تکنیک های مراقبه و آرام سازی

این ها به افراد کمک می کند تا علائم تجزیه خود را بهتر تحمل کرده و از حالات داخلی خود آگاهی بیشتری کسب کنند.

۸.هیپنوتیزم بالینی

یک روش درمانی که از آرامش شدید، تمرکز و توجه متمرکز برای دستیابی به یک حالت تغییر یافته هوشیاری استفاده می کند، به افراد امکان می دهد افکار، احساسات و خاطراتی را که ممکن است از ذهن آگاه خود پنهان کرده اند، کشف کنند.

۹.دارو درمانی

هیچ دارویی برای درمان خود اختلالات تجزیه ای وجود ندارد. با این حال، افراد مبتلا به اختلالات تجزیه، به ویژه کسانی که با افسردگی و  یا اضطراب همراه هستند، ممکن است از درمان با داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب بهره مند شوند.

بسیار مهم است که درمانگر داروی مورد نظر برای بیماران اختلال چند شخصیتی را تجویز کند زیرا درمانگر با توجه به در نظر داشتن میزان شدت علائم به تجویز مناسب ترین داروها می پردازد.

 مشکلات روانی همراه با بیماری شخصیت چندگانه

همراه با تفکیک و شخصیت های چندگانه یا منشعب، افراد مبتلا به اختلال چند شخصیتی، ممکن است تعدادی از مشکلات روانپزشکی دیگر را نیز تجربه کنند، از جمله این مشکلات:

• افسردگی
• نوسانات خلقی
• تمایل به خودکشی
• اختلالات خواب
• اضطراب، حملات هراس
• سوءمصرف الکل و مواد مخدر
• اجبار
• اختلالات اشتها

چگونه از اختلال هویت تجزیه ای پیشگیری کنیم؟

قابل توجه است که نمی توان از ایجاد اختلال هویت تجزیه ای (ِDID) جلوگیری نمود ولیکن در صورتی که افراد بتوانند از ابتدای شروع علائم از شروع تولد به تشخیص وجود اختلال هویت تجزیه ای توسط روانشناس پی ببرند می توانند تا حد مطلوبی با کمک درمانگر میزان شدت علائم را کاهش دهند.

چنانچه این امر مهم است که بهتر است بلافاصله پس از تروما و..به درمان پرداخت زیرا این کار از افزایش شدت علائم اختلال جلوگیری می کند. همچنین نقش والدین و معلمان و..در نگهداری و مراقبت از کودک بسیار مهم می باشد.