اختلال دوقطبی کودکان چیست؟

حتما سوالی که در ابتدا برایتان پیش می آید این است که مگر اختلال دوقطبی کودکان وجود دارد؟ بله پاسخ این سوال مثبت است. اختلال دو قطبی کودکان در هر سنی ممکن است رخ دهد اما بیشتر در کودکان بزرگتر و نوجوانان شایع است. علائم این اختلال در کودکان همانند بزرگسالان است، از تغییرات خلقی گرفته تا سرخوشی(مانیا). اگر چه بروز آن در کودکان معمولا رایج نیست اما اطلاع از آن خالی از لطف نیست. روان شناسان معمولا تشخیص اختلال دوقطبی کودکان را دشوار می دانند. اگر مابل هستید درباره ی نشانه ها و راه های درمان این اختلال بدانید تا انتها با ما همراه باشید. به طور کلی تغییرات خلق و خو و احساسات تا حدودی برای کودکان و نوجوانان عادی است. چه هنگامی می توان به وجود اختلال دوقطبی مشکوک بود؟ در صورتی که موارد مذکور شدید تر از حد معمول باشند لازم است اقدامات لازم را انجام دهید.

تعریف اختلال دوقطبی کودکان از دید روان شناسی

اختلال دوقطبی کودکان یک اختلال روانی است. این اختلال تغییر محسوس تا شدیدی بر روی رفتار و خلق و خوی کودکان می گذارد. برخی اوقات کودکان مبتلا به این اختلال خوشحالی و سطح انرژی بیش از حد دارند. این بخش مانیک یا شیدایی نام دارد. همچنین ممکن است در برخی موارد غم و اندوه و سطح انرژی پایینی داشته باشند. این بخش از اختلال افسردگی نام دارد.

نشانه های اختلال دوقطبی کودکان

ابتدا لازم است ذکر کنیم که اختلال دوقطبی کودکان یک اختلال مغزی است. از جمله نشانه های آن می توان به تغییرات شدید خلق و خو، کاهش بیش از حد سطح انرژی و ناتوانی در عملکرد ها روزانه اشاره نمود. البته با در پیش گرفتن روند درمانی مناسب می توان علائم مربوطه را تا میزان قابل توجهی کاهش داد.

دوره های خلقی در این اختلال شامل احساسات شدید همراه با تغییرات قابل توجه در سطح فعالیت، خواب و استراحت است. لازم به ذکر است که این فرد ممکن است در فاز مانیا، افسردگی یا ترکیبی از هر دو باشد. علائم مربوط به فاز ترکیبی عموما چندین روز تا چندین هفته طول می کشد. در ادامه می خواهیم علائم مربوط به فاز مانیا و افسردگی را جداگانه مورد بررسی قرار دهیم.

فاز مانیا

آن دسته از کودکان دارای اختلال دوقطبی کودکان که فاز مانیا را تجربه می کنند نشانه های زیر را دارند:

• این دسته از کودکان عموما مشکلات خواب دارند. البته نکته عجیب اینجاست که احساس خستگی نمی کنند.
• خلق و خوی این کودکان عموما بسیار تحریک پذیر است.
• تکلم کودکان عموما بسیار سریع است و درباره ی مسائل گوناگون و پراکنده صحبت می کنند.
• این کودکان عموما در تمرکز کردن بر روی مسائل مشکل داشته و پرش افکار دارند.
• کودکان دارای اختلال مربوطه بیش از حد علاقه مند یا درگیر فعالیت های لذت بخش اما پر مخاطره هستند.
• قضاوت ضعیفی درباره ی مسائل دارند و کار های خطرناکی انجام می دهند.

فاز افسردگی

آن دسته از کودکان دارای اختلال دوقطبی کودکان که فاز افسردگی را تجربه می کنند نشانه های زیر را دارند:

• این دسته از کودکان بسیار کم اشتها یا پر اشتها هستند.
• در فاز افسردگی کودک ممکن است افکار خودکشی و آسیب به خود را داشته باشد.
• احساس بی ارزشی و ناامیدی بیش از حد دارند.
• این کودکان در برقراری ارتباط اجتماعی یا متعادل نگه داشتن روابط مشکل دارند.
• ممکن است درد هایی مانند دل درد و سردرد را تجربه کنند.
• افزایش قابل توجهی در میزان خواب دارند.

علل بروز اختلال دوقطبی کودکان چیست؟

علل بروز و ابتلا به اختلال دوقطبی کودکان چیست؟ علل دقیق اختلال دوقطبی ناشناخته است ، اما عوامل متعددی ممکن است در این بیماری دخیل باشند.

ژنتیک

محققان در حال کشف مکانیسم های ژنتیکی هستند که رابطه مستقیمی با اختلال دوقطبی دارند. تاریخچه خانوادگی و وراثت نقش مهمی را ایفا می کند. شانس ابتلای کودکان به اختلال دوقطبی در صورت داشتن اعضای خانواده دارای این اختلال بیشتر است. البته درگیر بودن اعضای خانواده به معنای درگیری صد در صد کودک به اختلال دو قطبی نیست. در این موارد تنها شانس آن بیشتر می شود. بسیاری از ژنها در ایجاد این اختلال دخیل هستند و هیچ ژنی منفرد آن را ایجاد نمی کند.

رویداد های آسیب زا

افرادی که خطر ژنتیکی این اختلال هستند در صورت وقوع رویداد های استرس زا یا تروما شانس بیشتری پیدا می کنند. برخی از تحقیقات تفاوت هایی را در ساختار و عملکرد مغز بین افرادی که مبتلا به اختلال دوقطبی هستند و افرادی که مبتلا به اختلال دوقطبی نیستند نشان داده است. محققان در حال مطالعه این اختلال هستند تا در مورد علل و درمان های موثر آن بیشتر بدانند.

تشخیص اختلال دوقطبی کودکان

شاید از خود بپرسید که اختلال دوقطبی کودکان چگونه تشخیص داده می شود؟ روان شناس سوالاتی درباره ی خلق و خوی کودک، الگوی خواب و سطح انرژی او می پرسد. هیچ آزمایش خون یا اسکن مغزی وجود ندارد که بتواند اختلال دوقطبی را تشخیص دهد. تشخیص آن به عهده روان شناس و با استفاده از تکنیک های خاص است. در صورت لزوم باید اطلاعاتی درباره ی سوء مصرف مواد یا افسردگی به وی داده شود. دقت کنید که اختلالات دیگری نیز وجود دارند که علائم مشابه با دوقطبی دارند مانند اختلال اضطراب.

همچنین تشخیص اختلال دوقطبی از اختلال افسردگی که بدون شیدایی رخ می دهد دشوار است. این اختلال عموما افسردگی اساسی نامیده می شود که نیازمند درمان های دیگری مانند ECT است. یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی می تواند علائم دقیق کودک شما را برای ارائه تشخیص مناسب ارزیابی دقیق و کامل انجام دهد.

راه درمان اختلال دوقطبی

کودکان لازم است که با روان شناس خود در خصوص پیش بردن یک برنامه درمانی همکاری کنند. دنبال کردن برنامه درمانی به طور منظم از اهمیت بالایی برخوردار است. درمان پایدار و قابل اعتماد بهتر از درمان شروع شده و متوقف شده است.

اقدامات دارویی

دارو های متفاوتی برای کنترل و درمان علائم دوقطبی وجود دارد. کودکان به روش های مختلف به داروها پاسخ می دهند. بنابراین انتخاب داروی مناسب تا حدود زیادی به کودک بستگی دارد. این بدان معناست که ممکن است کودکان انواع مختلفی از داروها را امتحان کنند تا ببینند کدام دارو برای آنها مناسب است.

روان درمانی

روان درمانی یکی دیگر از درمان های موثر در زمینه کنترل و بهبود علائم  اختلال دوقطبی کودکان است. در صورت منظم بودن و پیگیری می توان نتایج مثبتی از روان درمانی به دست آورد. تحقیقات علمی صحت برخی از روان درمانی ها را به اثبات رسانده است. از جمله آن ها می توان به رویکردهای رفتاری شناختی و درمان خانواده محور اشاره کرد. درمان های مربوطه شامل آموزش مهارت هایی است که به کودکان برای مقابله با اختلال کمک می کند. از جمله روان درمانی های موجود می توان به تنظیم هیجانات و بهبود روابط اجتماعی اشاره نمود.

در نظر گرفتن عوارض جانبی

مسلم است که دارو های تجویز شده عوارض جانبی مخصوص به خود را دارند. همیشه در صورت مشاهده عوارض جانبی آن را به اطلاع پزشک برسانید. هیچ گاه دارو را به طور سرخود و بدون مشورت با پزشک قطع نکنید. همچنین از دادن دارو با بیش از دوز تجویز شده به کودک خود به شدت خودداری کنید. تمامی این ها می توانند موجب تشدید علائم اختلال دو قطبی کودکان گردند.

محیط مناسبی را خانه فراهم آورید

شکی نیست که مشکلات موجود در خانواده تاثیر به سزایی بر روی روان کودک دارند. سعی کنید که محیط پر از آرامش و شادی را برای کودک دلبند خود فراهم کنید. در بیشتر موارد اختلافات شدید میان زوجین و مشکلات خواهر و برادر ها در تشدید علائم موثر است.

چگونه می توانید به کودک خود در درمان اختلال دوقطبی کمک کنید؟

مسلما والدین نقش اساسی را در بهبود اختلال دوقطبی کودکان ایفا می کنند. در اینجا برخی از نکات مهم در این زمینه وجود دارد:

صبور باشید

مطمئن باشید که روند درمان اختلال دوقطبی کودک شما به صبر و بردباری نیاز دارد. مدام کودک خود را تشویق کرده و به صحبت های او با حوصله گوش دهید.

به حالات مختلف کودک خود توجه کنید

به حالات روحی و روانی مختلف کودک دلبند خود توجه کنید و نسبت به هرگونه تغییر او هوشیار باشید.

با او خوش بگذرانید

تمام تلاش تان بر این باشد که اوقات خوشی را برای خود و کودک خود فراهم کنید. به او نیز کمک کنید تا حسابی خوش بگذراند.

به یاد داشته باشید که درمان زمان بر است

توجه داشته باشید که درمان اختلال دوقطبی زمان می برد و رعایت برنامه درمانی می تواند به کودک شما کمک کند تا بهتر شود.

اختلال دوقطبی چگونه بر خانواده ها تاثیر می گذارد؟

بدون شک می توان گفت که مراقبت از فرزند مبتلا به اختلال دوقطبی کودکان دشوار است. علاوه بر دشواری این روند برای والدین استرس و بار روانی سنگینی به همراه دارد. فردی را پیدا کنید که بتوانید با او صحبت کنید یا در مورد گروههای حمایتی خود مشورت کنید. یافتن حمایت و استراتژی هایی برای مدیریت استرس می تواند به شما و فرزند شما کمک شایانی کند. پیدا کردن والدینی که شرایط مشابه شما را تجربه می کنند بسیار کمک کننده است. مسلما شما تجربه های مشترکی دارید و می توانید درباره ی برنامه های درمانی گوناگون با یکدیگر گفت و گو کنید.