علائم و راهکارهای درمان اختلال وابستگی کودک

درمان اختلال وابستگی کودک

وابستگی موضوع آشنایی است که همه افراد خواسته یا ناخواسته آن را تجربه می‌کنند، هریک از ما در طول زندگی به فرد یا حتی شی پیرامون خود وابسته شده ایم؛ از همان آغاز تولد نوزاد معنی وابستگی را به مادر نشان می‌دهد چرا که برای ادامه حیات محتاج مادراست.

شاید به نظر برسد این مقوله طبیعی است و هیچ ارتباطی با یک نوع اختلال روان شناختی ندارد اما باید گفت وابستگی دربعضی موارد یک اختلال محسوب می‌شود و لازم می شود که راهکاری برای درمان اختلال وابستگی انجام دهیم و آن زمانی است که فرد به شکل افراطی به شخص یا چیزی وابستگی پیدا می کند؛ وابستگی شدید عواقب بدی به همراه دارد و نه تنها زندگی روانی افراد بلکه زندگی اجتماعی و زناشوئی آن‌ها را به خطر می اندازد و یک نسل را دچار اختلال عاطفی می کند. پس باید توجه زیادی به این موضوع باشد تا در حد ممکن از این اختلال روانی پیشگیری شود و یا اگر فردی به خصوص کودکان به این مشکل دچار شده اند سعی در درمان اختلال وابستگی کودک کنیم.

اختلال وابستگی عکس العملی بالاتر از عدم ارتباط گیری کودک با مادرش است بلکه منجر به مشکلاتی در زمینه های تحصیلی، اجتماعی، عاطفی و رفتاری هم می شود. این کودکان در دوران نوجوانی مستعد به خرابکاری نیز هستند. کودکانی که دچار اختلال وابستگی هستند، از نظر سطح هوشی پایین تر از هم سن و سالهای خود هستند. آن ها همچنین ممکن است در صحبت کردن و استفاده از زبان مشکل داشته باشند. بسیار احتمال داردکه این گروه دچار اختلالات روانی شوند. در تحقیقات انجام شده در سال 2013 بر روی کودکانی که اختلال وابستگی دارند، محققان به موارد زیر برخوردند:

• 52% بیش فعال
• 29% اختلال نافرمانی مقابله ای
• 29% اختلال سلوک
• 19% اختلال استرس پس از سانحه
• 14% اوتیسم بیماری
• 14% بیماری فوبیا
•  1% اختلال تیک عصبی

مشاهده بهترین روانشناسان کودک

به طور کلی، 85% این کودکان علاوه بر اختلال وابستگی،دچار اختلالات روانی دیگر نیز هستند. اختلال وابستگی ممکن است مربوط به ویژگی روانی کودک نیز باشد. تحقیق صورت گرفته در سال 2018 نشان می دهدکه کودکان دچار اختلال وابستگی، سرد بودن و بی احساسی نیز جز خصوصیات اخلاقی آن ها به شمار می آید و احساسات خود را بروز نمی دهند. اما در اینجا شواهد نشان می دهند که این خصوصیت اخلاقی نمی تواند ارتباطی به اختلال وابستگی داشته باشد.

لادن سوادکوهی روانشناس عمومی در مورد تعریف وابستگی و تفاوت این مقوله با دلبستگی گفت: اگر دلبستگی در کودک به شکل صحیح ایجاد نشود منجر به وابستگی می‌شود. دلبستگی روند مثبتی است که حالت دوگانه دارد؛ کودک تمایل دارد ارتباط صمیمی را با اطرافیان برای به دست آوردن احساس امنیت برقرار کند و بذر وابستگی از همین جا کاشته می شود به این صورت که اگر این موضوع درست انجام شود کودک دچار وابستگی نخواهد شد و نیازی به درمان اختلال وابستگی کودک نیست اما اگر نادرست پرورش یابد قطعا کودک دچار وابستگی می‌شود که تاثیر روانی بدی برروی کودک خواهد داشت.

نظریه‌های بسیاری در زمینه اختلال وابستگی وجود دارد که این پدیده را به کودکی نسبت می دهند. اگر کودک در سالهای اول زندگی خود دلبستگی همراه با امنیت نداشته باشد در بزرگسالی نمی تواند به یک رابطه سالم عاطفی برقرار کند. به عبارتی در بیشتر روابط وابستگی برای خود ایجاد می کند که در صورت از بین رفتن آن رابطه ضربۀ وحشتناک روحی را متحمل می شود. خانواده نقش مهمی در وابستگی کودک ایفا می کند در صورت مشاهدۀ وابستگی بیش از حد در کودک باید برای درمان اختلال وابستگی کودک خود به دنبال راهکار باشند و به روانشناس مراجعه کنند تا هرچه سریعتر روش های درمان اختلال وابستگی کودک خود را فرا گیرند.

زمان طلایی شکل دهی به شخصیت سالم در کودک

کودکان را از لحاظ رفتاری به 4 دسته تقسیم می‌کنند: این تقسیم بندی از 8 تا 18 ماهگی لحاظ می‌شود؛ از 8 تا 12 ماهگی کودک در شرایط اضطراب قرینگی قرار دارد و از 12 تا 18 ماهگی اضطراب جدایی در او شکل می‌گیرد.

1-  اولین گروه کودکان در این دسته بندی کودکانی هستند که دلبستگی به والدین به خصوص به مادر دارند واین دلبستگی همراه با احساس امنیت است که این شکل درست تربیت است وقتی که مادر این کودک را برای مدتی ترک کند، چه آشفته شود و چه نشود در بازگشت مادر تعامل خوبی با مادر برقرار می‌کند.

2- گروه دوم کودکانی هستند که دلبستگی بدون احساس امنیت دارند که با مدل دوری گزینان هستند.یعنی در ارتباط دوباره با مادر به طور آشکار از پذیرفتن مادر پرهیز می‌کنند.

3- دسته سوم کودکانی هستند که با وجود عدم احساس امنیت در پذیرش مجدد مادر بر سر دو راهی هستند و این کودکان نیاز دارند که تماس جسمی با مادر خود داشته باشند  ولی درعین حال در مقابل مادر مقاومت نشان می‌دهند.

4- دسته چهارم کودکان نابسامان هستند این کودکان رفتارهای متناقض نما از خود نشان می‌دهند و معمولا افسردگی از علائم آشکار این کودکان است ؛اگرچه به مادر نزدیک می‌شوند ولی بلافاصله از او روی می‌گردانند. در مجموع باید گفت افرادی که در کودکی دلبستگی ایمن نداشته باشند در بزرگسالی مبتلا به اختلال وابستگی می‌شوند. که نیاز به درمان اختلال وابستگی کودک در این گروه از کودکان بیشتر است.

در برخی موارد هم وابستگی کودک به دلیل ژنتیکی و زیستی می باشد. معمولا والدینی که سابقه ابتلا به اضطراب جدایی داشته‌اند، فرزندانی وابسته به دنیا می‌آورند. سابقه خانوادگی می‌تواند در وابسته کردن کودکان نقش داشته‌باشد.

در خانواده‌هایی که کودک فقط باپدر یا مادر زندگی می کند و یا اعضای خانواده دائماً با یکدیگر بحث و جدل می‌کنند و تنش و استرس در خانواده زیاد است، احتمال وابستگی کودکان به والدین بیشتر می شود. محافظت افراطی والدین از کودکان و دادن اطمینان زیادی به آن‌ها باعث می‌شود تا به طور ناخواسته ترس جدایی کودکان افزایش پیدا کند.

کودکان ممکن است حوادث ترسناکی مثل آتش سوزی و تصادف را پشت سر گذاشته باشند و وابستگی آنها بیشتر شود. همچنین عواملی مثل فوت عزیزان و از همه مهم تر سو استفاده‌های جسمی و جنسی، تاثیرات مخربی بر روی آنها می‌گذارد و اضطراب جدایی در آن هارا بسیار تشدید می کند.

اختلال وابستگی قابل درمان است، اما به شرطی که به سرعت کودک تحت درمان اختلال وابستگی کودک قرار گیرد. اگر بدون درمان اختلال وابستگی کودک به سنین نوجوانی و جوانی برسد در جریان زندگی خود به مشکلات زیادی برخواهد خورد.

همیشه با فرزند خود صحبت کنید و به او این اطمینان را بدهید که هرگز رهایش نمی کنید سعی کنید اعتمادش را جلب کنید و از عصبانیت و تنبیه کردن برای ترک وابستگی کودک استفاده نکنید زیرا با این کار کودک بیشتر وابسته می‌شود و شرایط  سخت تر می‌شود.

بهترین کمک برای درمان اختلال وابستگی کودک به وجود آوردن محیطی سالم و همراه با آرامش است. حتی اگر کودکان در یک موقعیت کاملا دوستانه با مراقبین سازگار و مهربان قرار بگیرند درمان اختلال وابستگی کودک بلافاصله نخواهد بود و کناره گیری از اطرافیان و مشکلات رفتاری دیگری که در قبل اشاره کردیم در آن‌ها باقی می‌ماند.

بازی درمانی برای درمان اختلال وابستگی کودک

بازی درمانی چیست و چه کسی بازی درمانگر است؟

بازی درمانگرها را متخصصان روانشناس با گرایش کودک تشکیل می دهند که یکی از گرایش هایشان در درمان اختلال وابستگی کودک و یا آسیب ها و یا تغییرات خلقی کودک، بازی درمانی است.

بودن دکتر روانشناس کودک و توجه کردن به رابطه بین مادر و فرزند از راه دور در اتاق بازی، نوع اختلال کودک مشخص می شود و پس از آن روانشناس با بازی هایی که باعث تغییر در رفتار و همچنین درمان اختلال وابستگی کودک می شود میتواند درمان را به وسیله اتاق بازی شروع کند. در واقع ماهیت اتاق درمان به شناخت رفتار کودک و بازسازی رفتار کودک میپردازد و یکی از بهترین ترین عوامل در شناخت و درمان  اختلال وابستگی کودک است.

مهم ترین عامل در درمان اختلال وابستگی کودک فراهم کردن محیط امن و سالم است. کودکی که مدام پرستارش تغییر می کند و یا برای مدت طولانی در پرورشگاه زندگی می کند بسیار محتمل است که درگیر این گونه اختلالات شود چرا که کلا پایه و اساس سلامتی و امنیت را ندارد. البته  اگر کودکی با وجود زندگی در یک محیط امن و یک پرستار دائمی مثل مادرش دچار این بیماری شود و اقدام به درمان اختلال وابستگی کودک شود علایم این اختلال به سرعت از بین نمی روند. این گروه از کودکان تمایل به دور کردن پرستار دارند و به دلیل داشتن مشکلات اخلاقی دیگران را از خود بیزار می کنند.

آن ها معمولا به درمان  اختلال وابستگی کودک به طور جدی و مداوم نیازمند هستند. روان درمانی درمان اختلال وابستگی کودک با کمک پرستار و ایجاد دلبستگی امن در درمان این بیماری بسیار تاثیر گذار است. شرایط هماهنگ و هم پوشاننده نیز باید در معالجات در نظر گرفته شود. در درمان اختلال وابستگی کودک آگاهی داشتن از عوامل و شیوه های پرورش فرزند توسط والدین اهمیت دارد. کودکان از نظر ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی هستند متفاوت و معمولا در سنین خاصی به والدین خصوصا به مادر خود که عامل اصلی دلبستگی است وابستگی شدید پیدا می‌کنند. هنگامی که وابستگی کودکان طولانی مدت و مشکل ساز شود امکان دارد که باعث بروز ترس از جدایی در آن‌ها شود.

بنابراین اقدامات پیشگیرانه که در روانشناسی کودک بیان می‌شود بسیاری از مشکلات را حل می‌کند. کودکان وابسته هنگام جدایی از والدین خود ترس و استرس زیادی را تجربه می‌کنند و به طور پیوسته بهانه گیری می کنند. این مسئله می‌تواند باعث اختلال در عملکرد اجتماعی آن‌ها می‌شود. . در صورت مشاهده علایم این اختلال در کودک خود حتما به روانشناس یا مرکز مشاوره کودک معتبر مراجعه کنید.

روانپزشک متخصص در پله اول میزان اختلال را می سنجد و در نهایت درمان اختلال وابستگی کودک را با دارو را آغاز می کند. شما و کودکتان نیز ممکن است به روانپزشک ارجاع داده شوید. روانپزشک با کمک روش های متفاوت می تواند این اختلال و نوع آن را تشخیص دهد و درمان اختلال وابستگی کودک شما را آغاز کند.

کودکانی که عزت نفس بیشتری دارند وابستگی کمتری به والدین خود دارند. بنابراین تقویت آن‌ها در کودک از طریق تشویق، پاداش، تعریف و تمجید باعث می‌شود چنین مهارت‌هایی را به دست آورد وابستگی کمتری پیدا کند.

گروه هایی که بیشتر در خطر اختلال وابستگی هستند شامل:

هیچ کس به طور  کاملا دقیق نمی‌داند که چرا بعضی از کودکان نسبت به بعضی دیگر در شرایط مساوی و یکسان دچار اختلال وابستگی می‌شوند؟ محققان بر این اعتقادند که بین اختلال وابستگی و بی توجهی، محرومیت و تغییر پشت سر هم شرایط اولیه زندگی کودک رابطه‌ای تنگاتنگ وجود دارد.

1. کودکانی که پرستار های متفاوتی داشته اند
2. کودکانی که زمان زیادی را در پرورشگاه به سر برده اند
3. کودکانی که آسیب های متعددی را تجربه کرده اند
4. آن دسته از کودکانی که به اولین پرستار خود عادت کرده و سلامتی آن ها وابسته به وجود همان پرستار است

برخی علت های محتمل دیگر در اختلال وابستگی کودک:

یکی از مهمترین علل اختلال وابستگی در کودکان می تواند شیر خوردن آن ها باشد، در واقع هیچ کودکی نباید بیشتر از 2 سال از شیر مادر خود تغذیه کند و اگر این زمان بیشتر شود، در کودک استارت وابستگی زده می شود. تامین غذا از شیر مادر و حسی که کودک مدام از تغذیه از شیر مادر تجربه میکند پس از 2 سال فقط و فقط احساس وابستگی کودک را بیشتر میکند که با زیان های این احساس به اندازه کافی آشنا شدیم.

دومین نکته در وابستگی کودکان محل خواب آن هاست، کودکانی که در کنار والدینشان میخوابند و جای خواب جدا و مستقلی ندارند، یا پدر و مادر کودک را در جای خواب مستقل خود نخوابانیدند.

در برخی مواردی هم امکان دارد که کودک به هر دلیلی از شیر مادر تامین غذا نکند اما باز هم کنار والدین خود بخوابد که در این مورد هم کودکان بیش از ۶ ماه نباید در کنار والدین خود (پدر و مادر) و یا مادر بخوابند. خوابیدن کودک در کنار والدین پس از شش ماه تجربه ایی شبیه تغذیه شیر مادر است که پس از گذشت این زمان، نه تنها باعث رشد نخواهد شد، بلکه کودک را دچار آسیب و ضرر می کندو وابستگی شدید و بیمارگونه ای برای کودک خواهد داشت.

شاید برخی از والدین از این وابستگی لذت ببرند و فکر کنند کودک یعنی همین، یعنی چسبیدن، مستأصل بودن، محتاج بودن و غیر مستقل بودن و والدین تمام نیازها و خواسته های او را فراهم کنند.

سخن آخر

کودک به معنای شکوفایی و کشف حقیقت است، کودکی که تمام  مدت ترس جدایی و از دست دادن والدین خود را دارد، نه تنها در کودکی نمی تواند شادی و خلاقیت داشته باشد بلکه در بزرگسالی نیز با این اندازه از اضطراب همیشه دچار، سرگردانی و یا وسیله ایی برای وابستگی جدید است.