درمان اختلال یادگیری

آیا فرزندتان در روخوانی، نوشتن انشاء و یا حل تمرین‌های ریاضی مشکل دارد و از انجام این کارها وحشت دارد؟ همه‌ی بچه‌ها ممکن است در انجام تکالیف مدرسه دچار مشکل شوند اما اگر کودک شما به طور دائمی به مشکل برمی‌خورد در این صورت ممکن است به اختلالات یادگیری دچار شده باشد. با کسب اطلاعات در مورد اختلال یادگیری می‌توانید و راه های درمان بهتر به فرزندتان کمک کنید و فرزندتان را برای مقابله با چالش‌های کلاس درس و زندگی آماده کنید.

اختلال یادگیری چیست؟

اختلال یادگیری یا ناتوانی یادگیری، یک نام کلی است و طیف گسترده‌ای از مشکلات یادگیری را شامل می‌شود. این به این معنا نیست که کودک شما دارای نقص در هوش یا انگیزه است و یا کودک شما تنبل است بلکه اکثر این کودکان به اندازه سایر باهوش هستند فقط مغزشان به روش متفاوتی عمل می‌کند و این تفاوت باعث می‌شود در دریافت و تجزیه اطلاعات با سایرین فرق داشته باشند.

در واقع کودکان و بزرگسالانی که به اختلال یادگیری مبتلا هستند نحوه درکشان با سایرین متفاوت است و به همین دلیل در یادگیری مهارت‌های جدید و یا به کارگیری آنچه که یاد گرفته‌اند، دجار مشکل می‌شوند. از شایع‌ترین اختلالات یادگیری می‌توان به اختلال در خواندن و نوشتن، ریاضیات، استدلال، گوش کردن و حرف زدن اشاره کرد.

آیا کودکانی که دچار اختلال یادگیری هستند می‌توانند موفق شوند؟

اگر کودک شما به اختلال یادگیری دچار شده باشد ممکن است از خودتان بپرسید آیا فرزندم می‌تواند در آینده موفق شود؟ مدرسه را به پایان برساند؟ در آینده چه اتفاقی برای فرزندم اتفاق خواهد افتاد؟ شاید هم نگران باشید که به فرزندتان برجسب “کند ذهن” بودن بزنند و او را به مدرسه کودکان استثنایی بفرسند.

در جواب باید گفت که اکثر این کودکان نیز مانند سایرین باهوش هستند و فقط لازم است روش آموزش آن‌ها طوری باشد که با آن‌ها سازگار است. به عنوان والدین این کودکان شما وظیفه دارید که در مورد این اختلال مطالعه کنید و به کودکان در مسیر تحصیل و زندگی کمک کنید، یکی از کارهایی که باید انجام دهید مراجعه به روانپزشک است.

اختلال یادگیری چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟

اگر احساس می‌کنید که کودک شما در یادگیری دچار مشکل است و احتمال می‌دهید که به اختلال یادگیری دچار شده است، تعلل نکنید و سریع دست به کار شوید. چون هرچه سریع‌تر اقدام کنید شانس بیشتری دارید تا کمک کنید فرزندتان به حداکثر پتانسیل خود دست پیدا کند.

شکل اختلال یادگیری در هر کودک با کودک دیگر فرق می‌کند و در هر کدام خودش را به شکل دیگری نشان می‌دهد. ممکن است یک کودک در خواندن و هجی کردن مشکل داشته باشد. و یا کودکی عاشق مطالعه است اما با ریاضیات مشکل دارد. کودکی هم ممکن است در درک ‌آنچه که دیگران می‌گویند مشکل داشته باشد. درست است که این نوع مشکلات با هم متفاوت هستند اما همگی از اختلالات در یادگیری محسوب می‌شوند.

تشخیص اختلال یادگیری همیشه کار آسانی نیست چون به دلیل گسترده بودن انواع این اختلالات، هیچ نشانه و یا علامت واضح ندارند که با توجه به این علائم بگوییم که فلان کودک دجار اختلال یادگیری شده است. با این وجود برخی از این نشانه‌ها هم هستند که اگر درباره آن‌ها اطلاع داشته باشید به سرعت می‌توانید متوجه اختلال یادگیری در فرزندتان شوید و هر چه سریع‌تر برای کمک اقدام کنید.

در ادامه قصد داریم فهرستی از نشانه‌های اختلال در یادگیری را بیاوریم تا بیشتر آشنا شوید. ممکن است به صورت موقت این علائم و نشانه‌ها را در کودک خود مشاهده کنید اما احتمال وجود اختلال یادگیری در زمانی است که کودک شما به صورت دائمی در انجام کارها و یا تکمیل یک مهارت خاص، مشکل داشته باشد.

علائم اختلال یادگیری در کودکانی که در سنین پیش از مدرسه قرار دارند:

در صورتی که کودکان شما دارای نشانه های زیر هستند در اولین فرصت به روانپزشک و مشاور کودک مراجعه کنید.

• تلفظ کردن کلمات
• پیدا کردن واژه‌ی مناسب
• در بازی کلمات هم قافیه
• در یادگیری حروف الفبا، رنگ‌ها، روز‌های هفته، ساعت، اعداد، اشکال و …
• آموختن روال کارها و پیگیری دستورالعمل‌ها
• به دست گرفتن مداد، ماژیک، قیچی و یا داشتن مشکل در رنگ کردن تصاویر بدون بیرون زدن رنگ از خط مشخص شده برای تصویر
• بستن بند کفش‌ها، باز و بسته کردن دکمه لباس و زیپ

علائم اختلالات یادگیری در کودکانی که در سنین 5 تا 9 سال قرار دارند

• درک ارتباط بین حروف و صدا‌ها برایشان مشکل است
• ترکیب صدا‌ها برای تولید کلمات برایشان کار مشکلی است
• هنگام خواندن کلمات ساده دچار مشکل و سردرگمی هستند
• دائما غلط‌های املایی دارند و در هنگام روخوانی غلط‌های بسیاری دارند
• در فهم مفاهیم پایه‌ای و ابتدایی ریاضیات مشکل دارند
• به خاطر سپردن ترتیب وتوالی و خواندن برایشان راحت نیست
• در یادگیری مهارت‌های جدید کند هستند

علائم اختلالات یادگیری در کودکانی که در سنین 10 تا 13 سال قرار دارند

• درک مطالبی که خوانده است یا مهارت‌های ریاضی ضعف دارد
• پاسخگویی در سوالاتی که مرتبط با لغت است مشکل دارند
• خواندن و نوشتن را دوست ندارند و از خواندن مطالب با صدای بلند اجتناب می‌کنند
• معمولا تخت‌خواب، تکالیف مدرسه و میز نامنظم و نامرتبی دارند و در کل از مهارت‌های سازمان‌دهی ضعیفی برخوردار هستند
• دنبال‌ کردن بحث‌های کلاس و بیان نظراتشان در کلاس برایشان سخت است
• دست خط بدی دارند
• در پاسخگویی به سولاتی که جوابشان بله یا خیر است با مشکل روبه‌رو هستند

برای تشخیص اختلالات یادگیری پیش از ورود کودک به دبستان به مراحل رشد طبیعی لازم و ضروری است و باید دقت بیشتری به کار برد. هر چه سریع‌تر بتوانید مشکل اختلال یادگیری را تشخیص دهید راحت‌تر می‌توان اصلاح کرد .

شما بهتر از همه کودک خود را می‌شناسید پس بهتر است اگر احتمال این مشکل را هم می‌دهید سریع‌تر اقدام به ارزیابی کنید. تا وقتی که کودکتان کوچک است متوجه اختلال یادگیری شوید زودتر می‌توان این مساله را حل کرد. همچنین بهتر است از یک روانپزشک در زمینه اختلال یادگیری و مشاور  هم درخواست کنید مسیر رشد کودک شما را نشان دهد تا بهتر متوجه رشد طبیعی فرزند خود شوید.

مشکل در خواندن، نوشتن و درک ریاضیات

اختلالات یادگیری معمولا با مهارت‌های مرتبط با تحصیل دسته‌بندی و طبقه‌بندی می‌شود و در مورد کودکانی که به مدرسه می‌روند حول خواندن، نوشتن و درک ریاضیات است.

اختلال یادگیری در خواندن یا dyslexia

این اختلال به دو گونه است؛ اختلال بنیادی در خواندن و اختلال در درک مطلب. اختلال بنیادی زمانی رخ می دهد که کودک ارتباط موجود بین اصوات، حروف و کلمات را درک نکند و اختلال درک مطلب هم هنگامی رخ می‌دهد که هنگام خواندن، کلمات و عبارات را نتواند درک کند و با مشکل همراه باشد.

اختلال در یادگیری ریاضیات

کودکانی که دچار اختلال در یادگیری ریاضیات می‌شوند ممکن است در به حفظ کردن و سازماندهی اعداد و علامت‌های ریاضی مشکل داشته باشند و با قوانین شمارش اعداد مانند شمردن دوتایی و … مشکل داشته باشند.

اختلال در یادگیری نوشتن

این اختلال ممکن است هم نوشتن فیزیکی را شامل شود و هم درک ذهنی و ترکیب اطلاعات با یکدیگر را. این اختلال در شکل دادن فیزیکی به کلمات و حروف بر روی کاغذ است یعنی به خوبی نمی‌توانند کلمات و حروف را روی کاغذ بیاورند.

سایر اختلالات در یادگیری

سایر اختلالات یادگیری که توسط روانپزشک شناسایی می شود.

ناتوانی در یادگیری مهارت‌های حرکتی : ممکن در مهارت‌های حرکتی ظریف مانند نوشتن و یا بریدن باشد و یا در مهارت‌های حرکتی درشت مثل دویدن و یا پریدن. اسم دیگر این اختلال “برون‌داد” است.

ناتوانی یادگیری زبان : اختلال در یادگیری مهارت زبان گفتاری مانند تعریف مجدد یک داستان و همچنین درک معنای کلمات، جایگاه دستوری کلمه و دستورالعمل‌ها از نشانه‌های اختلال در یادگیری زبان است.

سایر اختلالاتی که بر یادگیری اثر می‌گذارند

همیشه مشکلات یادگیری در مدرسه به خاطر اختلال یادگیری صورت نمی‌گیرد بلکه عوامل دیگری هم می‌تواند موثر باشد. عوامل مانند افسردگی، استرس، اضطراب و سایر عواملی که روی تمرکز کودک اثر می‌گذارد و باعث می‌شود یادگیری به یک چالش بسیار بزرگ تبدیل شود. کم‌توجهی، بیش‌فعالی یا همان ADHD و اتیسم هم می‌تواند از عوامل تاثیرگذار در یادگیری کودکان باشد. پس اگر مساله‌ای در یادگیری کودکتان به وجود آمد همیشه به خاطر اختلال یادگیری نیست و بهتر است از متخصصان این مسائل مانند مشاوران و متخصصین کودک کمک بگیرید.

آیا مغز می‌تواند تغییر کند و آیا می‌شود این اختلالات را درست کرد؟

اگر شما بتوانید عملکرد مغز را بهتر درک کنید راحت‌تر می‌توانید به کودکانی که دارای اختلال در یادگیری هستند کمک کنید. مغز مانند خطوط ارتباطی تلفن است و زمانی که اختلالی در سیم کشی به وجود می‌آید، مخابرات با سیم کشی مجدد آنجا می‌تواند مشکل را حل کند. مغز هم عملکردی مشابه خطوط تلفن دارد یعنی اگر مغز تحت شرایط مناسب یادگیری قرار بگیرد می‌تواند ارتباطات تازه‌‌ای ایجاد کند. این ارتباطات می‌تواند در یادگیری مهارت‌هایی مانند خواندن و نوشتن را ساده‌تر کند.

یکی از یافته‌های علمی مهم “انعطاف پذیری مغز” است که باعث شده امید به درمان اختلالات یادگیری افزایش پیدا کند. بر طبق این یافته علمی مغز می‌تواند در طول حیات ارتباطات عصبی جدیدی را بسازد.

نحوه تشخیص اختلال یادگیری توسط روانپزشک 

ممکن است بعد از خواندن مطالب بالا فکر کنید که می‌توانید این مشکل را به راحتی تشخیص دهید، اما همیشه اینطور نیست. حتی اگر علائم واضح به نظر می‌رسد بهتر است برای معاینه و سنجش بیشتر، فرزندتان را پیش فردی حرفه‌ای و متخصص ببرید.

اگر یک متخصص تشخیص داد که مشکلی وجود ندارد اما شما با این وجود بازهم راضی نشدید می‌توانید از یک متخصص دیگر در این زمینه کمک بگیرید.

فرایند تشخیص و تست اختلال یادگیری

برای اینکه تشخیص داده شود یک کودک دارای اختلال در یادگیری است چند مرحله باید طی شود. این مراحل شامل ارزیابی،گرفتن تاریخچه و مشاهده کودک توسط یک متخصص است. اگر خودتان متخصصی در این زمینه نمی‌شناسید، می‌توانید از مدرسه فرزندتان بخواهید اگر کسی را می‌شناسند به شما معرفی کنند و اگر آن‌ها سراغ نداشند از دکتر خانوادگی و یا دوستان و آشنایان خود کمک بگیرید. چون پیدا کردن یک متخصص بسیار اهمیت دارد.

متخصصانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند عبارتند از :

• روانشناسی بالینی با تخصص کودکان
• روانشناس رشد
• متخصص روانسنجی
• متخصص کاردرمانی
• متخصص گفتار درمانی
• فوق تخصص روانپزشکی کودکان

گاهی هم چند روانپزشک برای درمان اختلال یادگیری به صورت تیمی کار می‌کنند تا بتوانند به یک تشخیص درست دست پیدا کنند.

کمک به فرزندتان با کسب اطلاعات راجع به نوع اختلال یادگیری

سعی کنید در مورد نوع اختلالی که کودکتان در یادگیری با آن مواجه است مطالعه کنید و اطلاعات بیشتری را کسب کنید. چون اگر مشکل فرزندتان را بهتر بشناسید بهتر می‌توانید به او کمک کنید.

علاوه بر آشنایی با نوع مشکل فرزندتان، سعی کنید در مورد مفید‌ترین روش‌های درمانی که در حال حاضر وجود دارد اطلاعات بیشتری کسب کنید. این کار کمک می‌کند تا حامی فرزندتان در همه جا باشید. می توانید برای این موضوع از کمک مشاوران و روانپزشک اختلال یادگیری کلینیک روان آرام کمک بگیرید.

درمان‌ها را در خانه هم ادامه دهید

فرقی نمی‌کند که مدرسه امکانات لازم برای درمان اختلال یادگیری کودک شما را دارد یا نه، در هر صورت شما می‌توانید در خانه این امکانات را با کمک یک درمانگر، فراهم کنید تا فرایند درمان فرزندتان سریع‌تر شود.

تقویت مهارت‌ها و توانایی‌های فرزندتان

ممکن است فرزندتان با اینکه دچار اختلال در یادگیری است، در یک زمینه دیگر عالی عمل کند. در این موارد به علائق فرزندتان توجه کنید و زمینه یادگیری و رشد بیشتر را برای آن‌ها فراهم کنید. این کار ممکن است کمک کند در سایر زمینه‌هایی که مشکل دارند هم خوب عمل کنند.

اختلال یادگیری ممکن است باعث شود که کودک شما دچار پریشانی و استرس شود. چون وقتی کودک شما می‌بیند دوستانش یک کار را به راحتی انجام می‌دهند اما او این کار را نمی‌تواند انجام دهد، باعث می‌شود پریشان شود.

این کودکان در بیان احساساتشان با مشکل روبرو هستند و این مساله باعث می‌شود در کلاس درس با دوستان و همکلاسی‌ هایشان دچار مشکل شوند. به عنوان پدر یا مادر این فرزند شما می‌توانید تاثیر زیادی در کودک خود داشته باشید. اگر این اختلالات ادامه پیدا کنند باعث کاهش عزت نفس، انزوا و مشکلات رفتاری بسیاری شود.

شما با ایجاد یک سیستم حمایتی قوی برای کودک خود و با ایجاد فضایی مناسب برای بیان احساسات و افکار این نوع کودکان می‌توانید تاثیر بسزایی در درمان وی توسط روانپزشک داشته باشید. روی همه جنبه‌های فرزندتان تمرکز کنید و آن‌ها را بهبود بخشید نه فقط مهارت‌هایی که مربوط به مدرسه است.

اگر نیاز به دریافت کمک داشتید این کار را انجام دهید

اگر هنگام کار با کودک خود دچار خستگی شدید و یا نتوانستید اطلاعات مورد نظر خود را کسب کنید، حتما از سایر افراد در این زمینه کمک بخواهید. افرادی مانند معلم کودک، متخصص حرفه‌ای و یا والدین سایر کودکانی که با این مشکل مواجه هستند.

در آخر حتما قبل از انجام هر کاری به یک روانپزشک در زمینه اختلال یادگیری مراجعه کنیدو طبق دستورالعملی که می‌دهد عمل کنید.